Жұлын мен ми бағанасының анатомиясы бойынша альбом жасау

            Қазақ ұлттық педагогикалық университеті  КеАК

                   Педаггогика және психологияс инстуты

         Мектепке дейінгі білім беру тәрбиешісі және логопеді

                       [pic 1]

                                     СӨЖ

          Тақырыбы: жұлын  мен ми бағанасының анатомиясы

                                 бойынша альбом жасау

                                                                            Орындаған: Әбдімажит Аружан 

                                        Қабылдаған:Каттебаева Маржан Зиятқызы        

ЖОСПАР:

1.Кіріспе

2.Негізгі бөлігі:

-Жұлынның құрылысы

-Мидың құрылысы

3.Қортынды

                                                    Кіріспе

Жұлын мен мидың құрылысын зерттеу көптеген ғалымдардың еңбегінің нәтижесі болып табылады. Бұл саладағы зерттеулердің бастамасы ежелгі дәуірлерге дейін созылады.Ежелгі грек ғалымы Гиппократ ми мен жүйке жүйесін дененің маңызды орталығы деп санаса, Аристотель миды салқындату жүйесі деп есептеген. Кейінірек рим дәрігері Гален мидың анатомиясын және оның жұлынмен байланысын зерттеп, жүйке жүйесінің маңызын түсінуге үлкен үлес қосты.Орта ғасырлардан кейін анатомия саласындағы жетістіктер Леонардо да Винчи мен Андреас Везалий сияқты ғалымдардың арқасында алға жылжыды. Жүйке жүйесі мен мидың құрылымын жүйелі зерттегендердің бірі Рене Декарт болды. Оның философиялық көзқарастары мидың дене мен ақылдың орталығы ретіндегі рөліне назар аударды.Қазіргі заманғы нейробиология мен неврологияның дамуы XIX ғасырда пайда болды. Сол кездегі көрнекті ғалымдардың бірі Жұлын – орталық жүйке жүйесінің негізгі бөліктерінің бірі, ол мидың төменгі бөлігінен басталып, дененің артқы жағына қарай созылады. Жұлын дененің әртүрлі бөліктерінен келген ақпаратты миға жеткізеді және миға келген сигналдарды дененің мүшелеріне, бұлшықеттеріне және органдарына қайтарады. Жұлынның негізгі функциялары мыналар:

1. *Неврологиялық байланыс*: Жұлын ми мен дене мүшелері арасында ақпарат алмасуды қамтамасыз етеді.

2. *Рефлекстер*: Жұлын рефлекстік әрекеттерді (мысалы, тез реакция) жүзеге асырады, бұл миды айналып өтетін тікелей сигналдардың арқасында жүреді.

3. *Деректерді өңдеу*: Жұлын ақпаратты қабылдайды, өңдейді және белгілі бір әрекеттерді орындау үшін миға жібереді.

Неврологиялық байланыс – бұл жүйке жүйесінің әртүрлі бөліктері арасындағы ақпарат алмасу процесі. Бұл байланыс нейрондар арқылы жүзеге асады, олар электрлік және химиялық сигналдар арқылы өзара әрекеттеседі. Негізгі функциялары:

1. Сенсорлық ақпаратты беру: Сенсорлық нейрондар сыртқы ортаның ақпаратын (мысалы, температура, жанасу, ауырсыну) жұлын мен миға жеткізеді.

2. Қозғалысты басқару: Моторлық нейрондар мидан және жұлыннан бұлшықеттерге сигналдар жібереді, нәтижесінде бұлшықеттер қозғалысқа түседі.

3. Ішкі органдардың жұмысын реттеу:Автономды жүйке жүйесі арқылы ішкі органдардың (жүрек, асқазан, өкпе) қызметі реттеледі.

4. Рефлекстер: Рефлекстік доғалар жұлын арқылы жүреді, бұл шұғыл әрекеттердің жылдам орындалуына мүмкіндік береді.

Неврологиялық байланыстың үздіксіз жұмыс істеуі ағзаның дұрыс қызмет атқаруы үшін өте маңызды. Жүйкелердің немесе нейрондардың бұзылуы неврологиялық ауруларға әкелуі мүмкін

Рефлекстер –сыртқы немесе ішкі тітіркендіргіштерге ағзаның жылдам және еріксіз жауап беру реакциялары. Бұл әрекеттер миды айналып өтіп, жұлын деңгейінде орындалады, сондықтан олар өте тез және автоматты түрде жүзеге асады. Рефлекстердің негізгі түрлері:

1. Туа біткен рефлекстер: Адамның өмірге келген кезден бастап бар, мысалы, тізе рефлексі (тізеге ұрғанда аяқты көтеру), көзді ашып-жұму, жұтыну, тыныс алу.