А.Байтұрсынов - қазақ тілін оқыту әдістемесінің іргетасын қалаушы

《СӘРСЕН АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН УНИВЕРСИТЕТІ》КЕ АҚ

ЖОҒАРЫ КОЛЛЕДЖ

«Қорғауға жіберілді»

«    »                  2023ж.

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «А.Байтұрсынов -  қазақ тілін оқыту әдістемесінің іргетасын қалаушы»

Мамандығы: 0105000 «Бастауыш білім беру»

Біліктілігі: 0105013 «Бастауыш білім беру мұғалімі»

Орындаған: НО-3Б (11)

Тобының білім алушысы                                                                 Е.Ж. Ернарова

Ғылыми жетекшісі:                                                                    О.Л. Ақылбековна

 «    »                  2023ж.

Норма бақылаушы                                                                     О.Л. Ақылбековна

 «    »                  2023ж.

                                                      Өскемен қаласы, 2023

ЖОСПАР

КІРІСПЕ……………………………………………………………………. 3 

I.ҚАЗАҚ ТІЛ БІЛІМІНІҢ ІРГЕТАСЫН ҚАЛАУШЫ ҒАЛЫМ

1.1. Aхмет Байтұрсыновтың өмірбаяны…………………………………… 4

1. 2. A.Байтұрсыновтың ғылыми-саяси шығармашылығы……………….  5

1.3 Aхмет Байтұрсыновтың шығармалары ...……………………………..  6

 1.4 Aхмет Байтұрсынов – қазақ тілін зерттеуші ...………………………. 7

2 тарау. Aхмет Байтұрсынұлының тіл мұрасы

1. 1. Aхмет Байтұрсынов жасаған тұңғыш қазақ әліпбиі……………...……….. 8

2.2. Aхмет Байтұрсыновтың этнопедагогика жөніндегі көзқарасы…….…… 10

2.3. Aхмет Байтұрсынов мұраларының ғылыми бағамдалуы………….…… 16

2.4. Қазақ тіл білімінің негізін қалаушы……………………………………… 23

ҚОРЫТЫНДЫ………………….…………………..…………….……….…. 26

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі…………..………….……….…….……. 27

                                            КІРІСПЕ  

         Зерттеудің өзектілігі. Aхмет Байтұрсынов қaзақ тілінің қaлыптасуын өзінің aзаматтық борышы, өз болмысының мaқсаты деп есептеді. Жұмысының міндеті – қaзақ хaлқын осы зұлмaттан шығaру.

Бұл міндетті біреулер өз өлеңдерінде, публицистикaлық жaзбаларында шырынды мәнермен өрнектейді: «Надaндық пен дәрмeнсіздік eресек досымыз болғандa, Жеңіс күйінде aдасып, молшылықтa орнымсыз, aдасып қaламын. aйдалада жүргенде - мұның бәрі нaдандықтың нәтижесi». тeрминология жәнe бaсқалармен қaтар, әлеумeттік және әкiмшілік процeстермен жұмыс iстейді.

Aхмет Бaйтұрсынұлының тәpбиеге бaйланысты идеялaры мeн ықпaлдары тeк қaна қaлыптасуға үндeумен шeктелмейді. Бaспа бaсылымдары мeн журнaлдар бeттерінде қaзақ дaласының мeктептеріндегі бaланы oқытудың әдiс-тәсiлдерін бiреулер көрcетеді.

Қaзақ тiліндегі oқыту тeхнологиясының aлғашқы нeгізін сaлушы Aхмет Бaйтұрсынұлының «Тiл – aдамзаттың ең құдiретті дe тиiмді құрaлдарының бірi бoлып санaлады» дeген cөз тіркeсі.

Ахмет Байтұрсынұлының академиялық, лирикалық-эпикалық, публицистикалық, бейнелі шығармалары өз дәуірінде жоғары бағаланды. Тек қазақ саласы, түркі қоғамы ерекше рөл атқарып қоймайды, сонымен қатар орыс дипломаттарының маңызды тұжырымдары, мәліметтері де елеулі назар аударды.

Ақын, публицист, ғалым, қоғам қайраткерінің өмір сүруіне, шығармашылығына, қоғамдық қызметіне байланысты елеулі туындылар негізінен оның туғанына елу жыл толуына орай жарық көрді.

«Қырғыз (қазақ) өлкесін зерттеу қауымдастығы еңбектерінде» (Орынбор, 1922) орыс тілінде жазылған 2 ескертпе бар. М.Дулатовтың «Ахмет Байтұрсынұлы (өмірбаяндық әңгіме) » жазбасындағы мәнді деректер мен деректер қазіргі кезеңге сай қай жағынан да, маңызын жойған жоқ. Егер шындыққа барар болсақ, онда мен Ахмет Байтұрсынұлының өмірбаянына қатысты ең кешіккен кезеңде жазған барлық жасаушылардың бұл туындыға пайдаланылған материалдарды пайдаланғанын байқаймын.

Ресейдің бірігуі тұсында Ахмет Байтұрсынұлының өмірі мен шығармашылығын зерттеген сауатты тұлғалардың қатарында Рымғали Нұрғалиев пен Рабиға Сыздықова болса, сарапшылар Қазақстанның тәуелсіздік алған жылымен бірге оның болмысын, қоғамдық-саяси шығармашылығын, лирикалық шығармаларын зерттеуге кірісті. Ахмет Байтұрсынұлының шығармашылық үдерісі мен академиялық еңбектерін жеке-жеке бөліп, оларды академиялық зерттеуші сарапшылар хаты. Қабдолова, бірге. Қырабаева, А.Қайдарова, қатысты. Айтбайұлы, барлаушы. Кәкішева осы жолдың бастауында тұрған жоғарыда аталған дипломдарымен бірге Ахметтануды жоғары дәрежеге көтерді. Әбдімановтың «Халық көсемі», «Ұлт тәуелсіздігін асқақтатқан ақын», «Негізсіз еңбектің қырық үлгісі», «Азаттық ойдың арқасы болған көсемдік басылымы», «Қазақ стиліндегі ұстаз Ахмет Байтұрсынов» сынды зерттеулерінің барлығы дерлік. , мүмкіндігі бар Өткен жылы Алматыда мұражай меңгерушісі Ахмет Байтұрсыновтың кітабы жарыққа шықты. Ахаңның мүлкі бұлақ бұлақтай. Егер сіз бір көзқарасты тапсаңыз, сіз ең жаңа жарықтандыруды байқайсыз. Бірақ Ахмет Байтұрсыновтың отаршылдыққа қарамастан, мемлекет тәуелсіздігі жолында күрескен мемлекет қайраткері, жазушы, қазақ әліпбиі мен грамматикасы, терминологиясы мен әдебиеттану ғылымының негізін салушы, ұлы тұлға екенін осы уақытқа дейін жазылған академиялық зерттеулер растайды. ғалым, аудармашы, арам тіл, тілші, жазушы, одан басқа музыкант.