Қазақ елінің баласы Ахмет Байтұрсынов

                      № 1 С Е М Е С Т Р Л І К Ж Ұ М Ы С

                      Қазақстанның қазіргі заман тарихы пәні

 Тақырып:  Ахмет Байтұрсыновтың қоғамдық-саяси қызметі _____________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________

Мамандығы Электротехника және энергетика ____________________________________________________  __________________________________Тобы _____________  Тексерген_____________________________________________________

 _____________ ______________ «_____» ______________2021__ж.

Мазмұны

1. Қазақ елінің баласы Ахмет Байтұрсынов
2. Саяси қызметі
3. Қоғамдық қызметі
4. Алаш – Орда басшысы
5. А. Байтұрсынов және оның уақыты.
6. Қорытынды

Қазақ елінің баласы Ахмет Байтұрсынов

Ахмет Байтұрсынұлы (5 қыркүйек 1872 жыл, қазіргі Қостанай облысы, Жангелді ауданы Ақкөл ауылы – 8 желтоқсан 1937, Алматы) — қазақтың ақыны, әдебиет зерттеуші ғалым, түркітанушы, публицист, педагог, аудармашы, қоғам қайраткері.Қазақ халқының 20 ғасырдың басындағы ұлт-азаттық қозғалысы жетекшілерінің бірі, мемлекет қайраткері, қазақ тіл білімі мен әдебиеттану ғылымдарының негізін салушы ғалым, ұлттық жазудың реформаторы, ағартушы, Алаш-Орда өкіметінің мүшесі.

Қоғамдық қызметі

Байтұрсынұлы 1913 жылы ертеден келе жатқан арманын іс жүзіне асыра білді — ол тұңғыш жалпыұлттық "Қазақ"газетінің ұйымдастырушысы және редакторы болды. Қазіргі заманғы жазушылардың ақсақалы Ғалым Ахмедов өзінің естелігінде Аханның орны толмас еркі мен ынта-жігері Орынборда ұлттық газет шығаруды бастау үшін қажет екенін дұрыс атап өтті. А.Бөкейхановтың, М. Дулатовтың қажырлы еңбегінің арқасында "Қазақ" газеті қазақ халқының азаттық қозғалысы тарихында ерекше орын алды.

 Газеттің нөмірлерінің бірінде Байтұрсынов өзінің кредосын былай ашады:"менің идеалым – қазақ халқының материалдық жағдайын, мүмкіндігінше, оның мәдениетін, дамуын арттыру – мен осы мақсатты қамтамасыз ететін үкіметті қолдауға дайынмын"

"Қазақ" газеті мен оның редакторы Қазақ әдеби тілінің қалыптасуы, оны парсы, араб және шағатай тілдерінен артық қатпарлардан тазарту үшін көп жұмыс жасады. Ағартушы ретіндегі өзінің адамгершілік миссиясын орындай отырып, Байтұрсынов өзінің мақалаларында білім мен еркін ойдың дәнін сепкен.

1916 ж. ұлт – азаттық қозғалысы кезінде Байтұрсынов Бөкейханов және М.Дулатовпен бірге қазақ халқына үндеумен, қоныстандыруға, патшаның 1916 ж. 25 маусымдағы қазақтарды тыл жұмыстарына жұмылдыру туралы Жарлығына бағынуға, патша өкіметіне қарсылық көрсетпеуге шақырды, өйткені бұл жергілікті халықтың "шаруашылығын қатты күйретуге" қауіп төндіреді. Дегенмен, ұлттық интеллигенция халықтың ашу-ызасын ұстап, қалың бұқараның наразылығын күшті көтеріліске шығара алмаған кезде, ол көтерілісшілерден бас тартқан жоқ, ол өз халқымен қалды. Замандасы, жазушы С.Сейфуллиннің куәлігі бойынша "ол қазақ халқын бай және кедей деп бөлмеген, барлығын, олардың ар-намысы мен ар-ожданын тең дәрежеде қорғаған".

Қарапайым халық оны Ресейдің экспансионистік саяси күресінде өзінің жетекшісі ретінде қабылдады.

Ол өз халқын ұлы державаның езгісінен босатуды армандады, сондықтан 1917 жылғы Ақпан төңкерісін үлкен құлшыныспен қабылдады. Автократия құлағаннан кейін ол Торғай облыстық басқармасының мүшесі, Уақытша үкіметтің облыстық комиссарының көмекшісі (орынбасары ) А.Бөкейханов лауазымын атқарды. 1917 жылдың сәуір айында Орынборда Байтұрсыновтың төрағалық етуімен қазақтардың Торғай облыстық съезі өтті, оның ең маңызды шешімі жалпықазақ съезін шақыру туралы қаулы болды

Саяси қызметі

Ахмет Байтұрсынов өмірбаянының аз зерттелген бөлігі оның 1917-1919 жылдардағы саяси қызметі болып табылады. "1917 жылдың соңынан 1919 жылға дейін Алаш Орда органдарында жұмыс істеді" –1924 жылдың 4 шілдесінде А. Байтұрсынұлы осы қысқа сөйлеммен шектеледі.

Тұңғыш жалпықазақ съезінде Байтұрсынов тәуелсіз Қазақ мемлекетінің идеясын қорғады. Алайда съездерге қатысушылардың көпшілігі Бөкейхановқа барып, Федеративтік Ресей құрамында аумақтық-ұлттық автономия құру туралы қарар қабылдады. Сол кезде съезд идеялық алғышарттарын Байтұрсынов пен оның серіктестері "Қазақ" газетінің беттерінде құрған дербес "Алаш" партиясын құруға қаулы етті .