Қазақстан мемлекеттілігінің эволюциясы

Қазақ мемлекеттілігінің қалыптасуына Қазақ хандығының құрылуынан бастап, тәуелсіздік алғанға дейінгі кезеңдерді қарастырамыз. Қазақ хандығы біртұтас мемлекет болып 1465 жылдан бастап 1847 жылға дейін төрт ғасыр бойы тарих сахнасында мәңгілікке орнын қалдырды. Қазақ мемлекетінің эволюциялық кезеңінде сонау Қазақстанның ежелгі тарихындағы сақ, ғұн, үйсін, қаңлы, ерте орта ғасырлардағы Түрік, Батыс Түрік, Түргеш, Қарлұқ, Оғыз, Қимақ, Қыпшақ, Қарахан, одан кейінгі Алтын Орда мен Ақ Орда тарихымен тығыз байланысты. Атаулары әртүрлі болғанымен оларға тән бір аймақ пен сонда өмір сүрген ру-тайпалар, тілі, шаруашылығы, мәдениет пен діни көзқараста ортақтылығы болды. Қазақ хандығы қазіргі тәуелсіз Қазақстан Республикасының құрылуына тарихи сабақтастық ретінде идеологиялық тұрғыдан бірден бір негізін қалады.

Бірінші кезекте Жәнібек пен Керейдің 1456 жылы қоныс аударуы қазақ хандығы құрылуының бастауы, дәлірек айтқанда,болашақ Қазақ елінің құрылуына бастау болды деп есептеймін. Бұл оқиғаны мен маңызды деп санаймын, өйткені ол қазақ ұлтының қалыптасу процесін жеделдетті. Өз кезегінде тәуелсіздікті дамытудың келесі екінші кезеңі қазақтардың жоңғарлармен, атап айтқанда, қазақтардың ұлттық мемлекеттілігін сақтау үшін күресі болды. 1780 жылы қазақтың соңғы ханы Тәуке қайтыс болғанға дейін "Жеті жарғы", "Қасым ханның қасқа жолы" сияқты заңдары бар мемлекет ретінде топтасқан қазақтардың орталықтандырылған этносаяси бірлестігі қазақтардың мемлекеттік құрылысы мен құқықтарын бекітті. Демек, бұл кезең Қазақтардың мемлекеттілік пен егемендік туралы нақты түсінігін көрсетті. Өз кезегінде, үшінші кезең-18 ғасырда Ресей империясына кіргеннен кейін басталған және бір жарым ғасырға созылған тоталитаризмге қарсы отаршылдыққа қарсы күрес. Қазақстанда отаршылдық ұяның күшеюі оның аумағында халық бұқарасының қатты наразылығын туғызды, кейіннен халықтың ірі толқулары көбінесе дәл осы ұлт-азаттық қозғалыстар мен көтерілістерге ұласты. Алаш қозғалысының негізгі мақсаттарының бірі де – қазақ халқының мүддесіне сай қызмет ететін, ұлттық мемлекеттілікті қалыптастыру жоспары да Қазақ хандығымен