Қазақстан мемлекеттілігінің эволюциясы

 ЛОГИСТИКА ЖӘНЕ КӨЛІК АКАДЕМИЯСЫ

 «Логистика және басқару» факультеті

ЭССЕ

«Қазақстанның казіргі заман тарихы» пәнінен

Тақырыбы: «Қазақстан мемлекеттілігінің эволюциясы»

                                                                                      Орындаған: Умиралин Е.

                                                                   Тобы: ТУ 20-1к

  Тексерген: Шамшиева Г.С.

Алматы 2021 жыл

«Өзіңді-өзің тану тәрізді, тарихты танып-білу де - қазіргі даму процесіне аса қажет әрекет. Ол - болмай қоймайтын жоғалтулар мұңын тереңірек сезінуге мүмкіндік береді, сонымен бірге прогреске кең жол ашады.»

© Олжас Сүлейменов

Жоспар:

1. Тарихқа дейінгі кезең;
2. Ежелгі немесе протохистикалық кезең;
3. Ортағасырлық кезең;
4. Қазақ хандықтарының кезеңі;
5. Ұлттық тәуелсіздік үшін күрес кезеңі;
6. Қазақстан тарихындағы отарлық кезең;
7. Тәуелсіз Қазақстанның кезеңі.

Отан тарихы қоғамда ойлауға әрқашан үлкен қызығушылық тудырды. Бұл, ең алдымен, адамның өз Отанының тарихын білу қажеттілігі. Халықтың санасындағы өзгерістерге байланысты тарихтың жаңа кезеңінде қазақ халқының өткені ерекше саяси мәнге ие болады. Қазақстандық патриотизмді тәрбиелеу – Президент Н.Назарбаевтың «Қазақстан-2030» халыққа жолдауында алға қойған ұзақ мерзімді басымдықтың маңызды міндеттерінің бірі. Оны жүзеге асыру – қоғамның  бүгінін оның өткенімен байланыстыратын

тарихи сана қалыптаспағанша мүмкін емес.

Қазақ мемлекеттілігінің тарихы адамдардың жануарлар ортасынан бөлінуінен бастап, Қазақстан туралы алғашқы жазбаша дереккөздердің пайда болуына дейінгі уақыттан, яғни. б.з.д. 2 млн жыл – XVIII  ғасырлар дейінгі уақыттан бастау алады. Бұл кезең «Тарихқа дейінгі кезең»деп аталады және бұл кезеңде Қазақстан аумағында мекендеген алғашқы адамдардың тұрмысы, тұрақтары орын алады.

Қазіргі уақытта Қазақстанда палеолиттің екі мәдениет аймағы белгілі: Оңтүстік Қазақстан мен Сарыарқада. Бұл аймақтар тасты өңдеу техникасында және қару жасау үшін қолданылатын материалда ерекшеленеді. Жоғарғы палеолитте адамдар бүкіл Қазақстан аумағын қоныстандырды.

Үшінші мәдени аймақ - Шығыс Қазақстан, Оңтүстік Сібірмен және Алтаймен байланысымен ерекшеленеді. Тарихқа дейінгі адамның Орталық Қазақстандағы орындары (Қарабас, Батпақ); Шығыс Қазақстанда; Оңтүстік (Ащысай, Ұсықтас, Сорқұл).

           Солтүстік Қазақстанда екі неолит мәдениеті - Атбасар және Маханжар ажыратылады.

Солтүстік Қазақстанда энеолит дәуірінде Ботай мәдениетінің ескерткіштері пайда болды - Ботай, Красный Яр, Бестамак, Тұзкөл және т.б.Алдыңғы дәуірмен салыстырғанда, энеолит тұрғындары ірі елді мекендерде тұрады. Мысалы, Ботай елді мекенінде 158 тұрғын үй орналасқан.

Андронов мәдениеті өз атын алғашқы табылған жерден Минусинск бассейнде алды және екі кезеңге бөлінді - ерте және орта

қола. Ерте қола дәуірі Солтүстік Қазақстан үшін Федоров, ал Орталық - Нұра кезеңі деп аталады (б.з.д. XVIII-XVI ғғ.). Орта қола Солтүстік Қазақстанда Алакөл деп аталады, Орталықта - Атасу кезеңі (б.з.д. XV-XII ғғ.) XII ғасырдан бастап. Біздің заманымызға дейін Андронов мәдениетін соңғы қола дәуіріндегі мәдени көшпелі қауымдастықтар алмастырады: Ағаш - Батыс Қазақстанда және Беғазы-Дәндібаев - Орталықта (б.з.д. XII-VIII ғғ)

Ежелгі кезең Қазақстанның белгілі көшпелі тайпаларынан және алғашқы мемлекеттердің пайда болуынан басталады. Бұл кезең хронологиялық тұрғыдан б.з.д. VIII-V ғасырға дейін аралықты қамтиды. Бұған скиф-сібір әлемінің көшпелі тайпаларының: ежелгі сақтар,үйсіндер, қаңлылар, сарматтар мен ғұндардың мемлекеттері кіреді.

Сақтардың «аргиппейлер» Солтүстік, «исседондар» Орталық, ал «аримаспылар» тайпалары Шығыс Қазақстанда, дайлар мен массагеттер Арал маңын мекен еткен.Үйсін мәдениеті ескерткіштерінің негізінен шоғырланған өңірі – Жетісу болды. Қаңлылар Қазақстанның оңтүстігін, сарматтар батысын мекендеген. Қазақстан тарихының ежелгі кезеңі осы мемлекеттердің құлдырауымен аяқталады.