Ортағасырдағы мемлекеттердің қоғамдық және саяст

1.Кіріспе

2.Ортағасырдағы мемлекеттердің қоғамдық  және саяст

құрылымы

Жерді пайдалану және салықтар. Ұлыстық жүйе көшпелiлерге жайылымдар мен суат көздерi бар жер аумағының болуына мүмкiндiк бердi. Бұл ұлыстық бiрлестiктердің өзара қақтығыстарын болдырмады. Билеушi әулеттiң барлық мүшелерiнде ұлыс аумақтарын иеленуқұқығы болды. Рулық-тайпалық топтарды басқарған ақсүйектер жеріне ешкім қол сұқпайтын ерекше құқық беретін тархан лауазымын алды. Деректерде жер иелену мен жер меншiгiнiң басқа түрлерi де атап көрсетiлген.Шыңғысхан ұрпақтарының тұрғындарымен бiрге алған жерлерi iнжу, дiн қызметшiлерi мен мұсылман дiни мекемелерiнiң жерi вақф деп аталды.Иқта және сойырғал сияқты басқа да жер иелiктерiнiң түрлерi болды. Мұндай жерлер мұрагерлiкке берiлмедi. Мәселен, сойырғал көшпелі ақсүйек қауымының отырықшы-егінші тұрғындарға үстемдігін бекітті. Бұл жерлер ханға адал қызмет еткен әскерилер мен көсемдерге берілді, сатқындық жасаған жағдайда қайтарып алынды.

Көшпелі аймақтарда малға жекеменшік орнады, ал жайылымдарды

қауым болып пайдаланды.

Қатардағы көшпелілер мен жер иеленушілер хан мен ақсүйек

қауымына салық төледі. Отырықшы егіншілікпен айналысатындар және

қала тұрғындары – құшыр, хараж, баж салықтарын төлеуге міндетті болды. Көшпелі малшыларға салық зекет пен соғым түрінде салынды.

Тұрғындар салықтардан басқа әскери, көлік, пошта міндеткерліктерді атқарған.

3.Ортағасырдағы мемлекеттердің экономикасы

Дәстүрлi шаруашылық. Көшпелi шаруашылық ХIII–ХV ғасырларда айтарлықтай өзгерiстерге ұшыраған жоқ. Осы кезеңде ауа райы өзгерiстерiне байланысты дәстүрлi көшi-қон бағыттарының ауысуы басМонғол талды. Көшпелiлер малға қолайлы қыстау iздеп, Едiлдiң шығысынан Жетiсуға қарай жылжыды. Жетiсудағы көшпелi малшаруашылығы жергiлiктi тұрғындардың басты кәсібіне айналды. Егiншiлiк Шу және Талас өзендерiнiң алқаптарында сақталып қалды. Малшылардың егiншi тұрғындармен өзара сауда айырбасы оңтүстiкте қалалардың өсуiне, далалы өңiрлерде малшаруашылығының да-