Топографиялық карта мен план жасау мақсатында геодезия мен топографияда қолданылатын координаттар жүйелері және мемлекеттік геодезиялы

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

География және табиғатты пайдалану факультеті

География, жерге орналастыру және кадастр кафедрасы

[pic 1]

СӨЖ 2

Тақырыбы: «Топографиялық карта мен план жасау мақсатында геодезия мен топографияда қолданылатын координаттар жүйелері және мемлекеттік геодезиялық желісіне сипаттама беру»

Қабылдаған: Дуйсенбаев С.М.

Алматы-2022ж

Мазмұны:

• Кіріспе............................................................................................................3

1.  Координаттар жайлы қысқаша түсінік ......................................................4
2. Геодезия және топографияда да қолданылатын координаттар жүйелері.4  
3.  Жер бетін жазытыққа проектілеу әдістері..................................................7
4. Геодезиялық желі жайлы түсінік..................................................................8

• Қорытынды....................................................................................................9
• Пайдаланылған әдебиеттер........................................................................10

Кіріспе

Жұмыстың мақсаты: бүгінгі сөж жұмысында топография және геодезияда

кеңінен қолданылатын координаттар жүйесін анықтап, зерттеу, талдау.

Мемлекеттік геодезиялық желісіне сипаттама беру.

Геодезия - жер бетіндегі өлшеулер туралы ғылым. Мұндай өлшемдер біздің планетамыздың - жердің және оның бөліктерінің пішіні мен көлемін анықтау, нүктелердің координаттарын анықтау, карталар, жоспарлар мен профильдер құру және әртүрлі құрылымдар салу үшін қажет. Геодезиялық өлшеулер сондай-ақ жер бетінің астында (тау-кен жұмыстарына, тоннельдер салуға және т.б. байланысты), су астында (теңіздер, мұхиттар, көлдер түбін түсіру кезінде) және жер маңындағы жоспарлар, карталар және жер бетіндегі нүктелердің сандық өлшемдері (координаттар мен биіктіктер) түріндегі геодезиялық жұмыстар материалдары халық шаруашылығының әртүрлі салаларында үлкен қолданысқа ие.

1. Координаттар жайлы қысқаша түсінік

Координаттар - сандық немесе әріптік мәндер, олардың көмегімен нүктенің жердегі орнын анықтауға болады. Нәтижесінде координаталар жүйесі-бұл нүктені немесе объектіні табу принципі бірдей бірдей мәндердің жиынтығы. Көптеген практикалық мәселелерді шешу үшін нүктенің орналасқан жерін табу қажет. Геодезия сияқты ғылымда белгілі бір кеңістіктегі нүктенің орнын анықтау басты мақсат болып табылады, оған жету үшін барлық кейінгі жұмыстар құрылады.

Көптеген координаталық жүйелер, әдетте, нүктенің жазықтықтағы орнын тек екі осьпен шектейді. Үш өлшемді кеңістіктегі нүктенің орнын анықтау үшін биіктік жүйесі де қолданылады. Оның көмегімен сіз қалаған Объектінің нақты орналасқан жерін біле аласыз.

1. Геодезия және топографияда да қолданылатын координаттар жүйелері

Координаттар жүйесі жер бетіндегі нүктенің орналасқан жерін анықтайды, оған үш мән береді. Оларды есептеу принциптері әр координаталық жүйе үшін әр түрлі.

Геодезия және топографияда қолданылатын негізгі кеңістіктік координаттар жүйесі:

• Геодезиялық.
• Географиялық.
• Полярлық.
• Тікбұрышты.
• Гаусс-Крюгердің аймақтық координаттары.

Барлық жүйелерде бастапқы сілтеме нүктесі, объектінің орналасқан жері мен қолдану аймағы үшін мәндер бар.

Геодезиялық координаталар. Геодезиялық координаталарды есептеу үшін қолданылатын негізгі фигура жер эллипсоид болып табылады. (Эллипсоид-Жер шарының фигурасы болып табылатын үш өлшемді сығылған фигура). Жер шары математикалық тұрғыдан дұрыс емес фигура болғандықтан, оның орнына геодезиялық координаталарды анықтау үшін эллипсоид қолданылады. Бұл дененің бетіндегі орнын анықтау үшін көптеген есептеулерді жеңілдетеді.