Дамушы елдерге жалпы сипаттама

Дамушы елдерге жалпы сипаттама

Дамушы елдер — империалистік мемлекеттердің ұзаққа созылған отарлық және жартылай отарлық қанауы салдарынан өздерінің әлеуметтік-экономикалық дамуы жағынан артта қалған Азиядағы, Африкадағы, Латын Америкасындағы тәуелсіз елдердің тобы."Дамушы елдер" терминін халықаралық қолданысқа 1960-шы жылдары аргентиналық экономист Р.Пербиш енгізді.Дүние жүзінде барлығы болып 230-мемлекет болса, олардың негізгі бөлігі даму үстінде, яғни олар барлық елдердің 4/5 бөлігін құрайды, бүкіл халықтың 80%орналасқан. Дамушы елдерге Азияның барлық мемлекеттері (Япония, Өңтүстік Қорея және Израиль жатпайды), Латын Америкасы елдері және Африка (ОАР жатпайды) елдері жатады. Олардың дамуы соңғы жылдары ғана яғни ХІХ ғасырдың аяғыннан басталады. Бұл елдердің барлығы дерлік бұрын отардағы мемлекеттер болған, яғни АҚШ, Япония, Ұлыбритания, Испания және Канаданың қол астында болған. Өз тәуелсіздіктерін біртіндеп алғаннан кейін ғана экономикасы даму бастары. Көбінің экономикасы өзтерриториясындағы табиғи ресурстарды шикізат ретінде дамыған елдерге сату, шетелден инвестиция тарту, ауылшаруашылық өнімдерін экспортқа шығару арқылы ғана жүзеге асырылады. Жалпы ішкі өнімі бойынша, яғни табысты әр жан басына шаққанда әл-ауқаты әлі де төмен, яғни көбісі дамыған елдерге бағынышты күйінде алып отыр. Экономикасын жақсарту үшін түрлі халықаралық ұйымдарға мүше болады. ХХғ. Ғылыми Теқникалық прогресс басталғалы бері оларды электрондық құралдар жасап қарқынмен дамуда.

Дамушы елдердің кошбасшысы Үндістан мен Қытай

Дамушы елдердің арасында ең тез қарқынмен дамып келе жатқан Қытай мен Үндістан.Қытай - Азиядағы ең үлкен мемлекеттер қатарынан орын алған. Халқының саны бойынша саны 1,5 млрд. Халқының көбі шығыста орналасқан. Жерінің 7% -ығана егіншілікке жарайды. Қытай соңғы 50 жылда дүние жүзі таңқаларлықтай дәрежеде тез дамып кетті. Қытай шетел инвестицияларын тарту бойынша АҚШ-тан кейін 2-ші орында. Яғни экспорттық капитал мөлшері 28 млрд. доллор. Сондай-ақ шетел компанияларымен бірігіп жұмыс жасау арқасында экономикасы тез дамыған, яғни дүние жүзі мемлекеттері арасында 8-ші орында. Тас көміршығарудан дүние жүзінде бірінші орында. Экономикасының дамуы күріш, мақта өсіруге, қара металды шығаруға дағдыланған. Сонда ең негізгі экономикалық даму бағыты техниканы, киім-кешек, аяқ-киім және тұрмыстық заттарды экспорттау арқылы жүзеге асырылады.

Үндістан- Азиядағы 2-ші дамыған елдер қатарына кіруге өз мақсатын қойған мемлекет. Териториясы 25-штап және 7 біріккен территориядан тұратын федеративтік мемлекет. Бұрын Ұлыбританияның отары болып, өз тәуелсіздігін 1947 жылы алды. Халқының саны 1 млрд.,оның 52%-ы   сауатсыз. Жалпы экономикасы егін шаруашылығына дағдыланған. Осы күнде дүниеге жүзінің 58%-ын шәймен қамтамасыз етіп отыр. Одан басқа географиялық жағдайы, яғни территориясы жақсы болғандықтан арахис, қант қамысы, каоре, пальма құрмаса және тағы басқаларды экспорттайды. Үндістанда жылына 700-ден астам фильмдер түсіріліп, дүние жүзінің әр түрлі мемлекеттерінде сатылымға шығады. Туристтік фирмалары көп, солардың . арқасында бюджетке қомақты сомма түсіп отырады. Жалпы айтқанда Қытай мен Үндістанды дамушы елдердің көшбасшысы деп атауының себебі олар шетелдік инвесторларды көп тартады. Экономикасы да жақсы қарқынмен дамуда. Яғни жалпы ішкі өнім жан басына шаққанда соңғы бес жылда 2,7%-дан 6,2% -ға өсті.

Жоғары қарқынмен дамушы ТМД елдері және Қазастан

Бұрын ҚСРО құрамында болып, кейін өз тәуелсіздігін алған Қазақстан, Ресей, Өзбекстан, Қырғызстан, Грузия, Армения, Латын Америкадығы дамушы елдер. Дін бәрі дерлік шаруашылығы, цитрус өсімдіктері және туризміне түседі. Ең қарқынмен дамып жатқан ел - Бразилия. Ол географиялық орны қолайлы болғандықтан, табиғаты өте сұлу, сондықтан 8-9 айда туристер саны жергілікті халықтан да көп болып кетеді. Одан басқа кофе өндірумен айналысады. Кофе экспорттау бойынша дүние жүзінде жетекші мемлекеттер қатарына жатады. Негізгі Латын Америкасындағы барлық мемлекеттер АҚШ және Канада сияқты ұлы державалардан көмек алып дамып жатыр.