Кәсіпорындар мен yйымдардын каржысын баскару және турактылыfын жетiлдiрудiн негiзгi баfыттарын карастыру

УДК:  336.02

КӘСІПОРЫНДАР МЕН ҰЙЫМДАРДЫҢ ҚАРЖЫСЫН БАСҚАРУ ЖӘНЕ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ЖЕТІЛДІРУДІҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫН ҚАРАСТЫРУ

Бұл мақалада кәсіпорындарда қаржылық басқару мен тұрақтылық есебін талдап, тұрақтылық есебін қалыптастыру қарастырылған. Мaқaлaдa кәсіпорындарда қаржылық тұрақтылық жетілдіру мәceлeлeрі тaлдaнaды.

Кілт сөздер: қорлар, бухгалтерлік есеп, төлем қабілеттілігі, активтер, ақша қаражаттары, инвестиция.

CONSIDERATION OF THE MAIN DIRECTIONS OF IMPROVING FINANCIAL MANAGEMENT AND SUSTAINABILITY OF ENTERPRISES AND ORGANIZATIONS

Annotation. This article examines the analysis of financial management and sustainability accounting in enterprises and the formation of a sustainability report. The article analyzes the issues of improving financial stability in enterprises.

Keywords: funds, accounting, solvency, assets, cash, investments.

Компания осы мерзімге дейінгі уақытта ақша ресурстарын қаншалықты дұрыс басқарды деген сұраққа жауап береді. Ақша ресурстары көрсеткіштерінің нарық талаптарына сай болуы мен кәсіпорынның дамуына қатысты қажеттіліктерге жауап бере алуы өте маңызды болып саналады, себебі ақшалық тұрақтылықтың жетіспеушілігі әртүрлі саладағы кәсіпорынның төлеу қабілетінің жоқтығына мен соның дамуына қажетті қаражатының болмауына, ал көп болуыдамуға кедергі жасап, басы артық қорлармен мен резервтермен компания шығыстарын көбейтуіне әкеліп соқтыруы мүмкін.

Экономикалық экономика көрсеткіштерінде жұмыс істеуші өндірістердің ақшалық көрсеткіштерін талдаудың басты мақсаты (міндеті) келесілер болып саналады:

• ақшалық жағдайға баға беру мен соның есеп беру мерзіміндегі өзгерісі;
• активтер мен олардың қалыптасу көздері арасындағы сәйкестікті, оларды таратудағы рационалды мен пайдаланудағы тиімділікті зерттеу;
• айнымалы капиталының көлемін, соның көбеюін (кемуін) мен ағымдағы міндеттемелермен арақатынасын талдау;
• ақша-есептік мен несие ережесін сақтау;
• компания активтері мен соның міндеттемелерінің құрылымын зерттеу;
• ағымдағы табыстардың айнымалыдылық есебі, соның ішінде дебиторлық борыш

мен қорлар есебі;

• баланстың өтімділігін, әртүрлі саладағы кәсіпорынның ақшалық тұрақтылығының мен төлеу қабілеттілігінің абсолюттік мен салыстырмалы көрсеткіштерін талдау;
• компания пайдалылығын бағалау;
• компания пайдасының салыстырмалы көрсеткіштерін, сондай-ақ олардың деңгейінің өзгеруіне әсер етуші факторларды есептеп шығару;
• Әртүрлі саладағы кәсіпорынның жұмыс жасау белсенділігін талдау;
• Әртүрлі саладағы  кәсіпорынның ақшалық көрсеткіштеріның тұрақтылығын ұзақ мен қысқа мерзімді болжау, яғни соның ақшалық стратегиясын талдау.

Ақшалық жағдайды талдау кәсіпорынның қызметін талдаудың қорытындылаушы кезеңі болып саналады. Ол 3 сатыны қамтиды: жабдықтау, өндіріс, өткізу; бұлардың жиынтығы коммерциялық, өндірістік мен ақшалық қызметті құрайды. Әртүрлі саладағы кәсіпорынның ақшалық қызметі – бұл соның осы қызмет нәтижесінде меншікті мен тартылған қаражаттардың көлемі мен құрамына өзгеріс әкелетін қызметі болып саналады. Ол ақша ресурстарының жүйелі түрде түсуі мен тиімді пайдаланылуына, есеп мен несие тәртібін сақтауға, меншікті мен борыш ресурстарының арасындағы аражағдайдың рационалдылығына, сондай-ақ әртүрлі саладағы кәсіпорынның тиімді қызмет етуі мақсатында ақшалық тұрақтылыққа қол жеткізуге бағытталуы тиіс. Компания қызметінің ақшалық, өндірістік мен коммерциялық жақтары арасында тығыз байланыс пен өзара тәуелділік бар. Осылайша ақшалық қызметінің жетістігі, көбінесе соның өндірістік-сату көрсеткіштерімен анықталады. Әртүрлі саладағы кәсіпорынның өзі алатын төлемдерді мен ақша қаражаттарын алуы соның өнімді сатуына, алдын ала қарастырылған сұрыпталымды ұстап тұруына, өнім сапасының қажетті деңгейге сәй-кестігіне мен оны бір қалыпты өндіруге мен төлеуге қатысты болады.