Химиялық тектесулер кинетикасы

                                     Мазмұны

1.Кіріспе

2.Химиялық тектесулер кинетикасы

3.Қорытынды

4.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Химиялық термодинамика белгілі бір жағдайларда белгілі бір химиялық реакцияның негізгі мүмкіндігін ғана көрсетеді және реактивті заттардың тепе-теңдік құрамын, яғни өнімнің шығымдылығын және бастапқы заттардың өзгеру дәрежесін есептеуге мүмкіндік береді. Кез-келген процеске термодинамикалық көзқараспен жүйенің бастапқы және соңғы күйі қарастырылады, ал уақыт өте келе реакцияның дамуы (оның жылдамдығы мен механизмі) зерттелмейді.

Реакциялардың жылдамдығы мен механизмдерін зерттейтін химия бөлімі Химиялық кинетика деп аталады. Басқаша айтқанда, химиялық кинетиканың мәні химиялық процестердің уақыт бойынша жүру заңдылықтарын (бірқатар факторларға байланысты олардың жылдамдығы-температура, қысым, концентрация) және химиялық реакциялар механизмдерін (жеке сатылар мен аралық заттар) зерттеу болып табылады.

Химиялық тектесулер кинетикасы

Кинетикалық факторларды ескеру қажеттілігі екі мысалды қарастыру арқылы расталады. Қарапайым заттардан аммиак синтезінің реакциясы  

                                   N2(г) + 3H2(г) → 2NH3(г)

Термодинамика тұрғысынан стандартты жағдайларда мүмкін (ΔGo298 = −16,48  кДж/ моль NH3), бірақ бұл процестің өте төмен жылдамдығына байланысты іс жүзінде жүзеге асырылмайды.

Химиялық кинетика 2 негізгі бөлімнен тұрады:

1. Формальды кинетика (белсенді механизмді ескерместен химиялық реакция жылдамдығының формальды-математикалық сипаттамасы).

2. Химиялық өзара әрекеттесу механизмдері туралы ілім.

Біртекті реакциялар кинетикасын және гетерогенді реакциялар кинетикасын ажыратыңыз. Гетерогенді жүйелерде химиялық өзара әрекеттесу процесі 2 кезеңнен тұрады: 1. фазалар бөлімінің бетіне ден қоятын заттардың диффузиясы; 2. бетіндегі химиялық өзара әрекеттесу.

Процестің жылдамдығы шектеу немесе анықтау сатысы деп аталатын ең баяу кезеңмен анықталады. Егер процестің жылдамдығы бетіндегі заттардың химиялық әрекеттесуімен анықталса, онда реакция кинетикалық аймақта жүреді деп айтылады. Егер реакцияға түсетін заттың диффузияға байланысты реакция аймағына жеткізілуін анықтайтын кезең болса, онда реакция диффузиялық аймақта жүреді деп саналады. Кинетикалық және диффузиялық аймақтардағы өсу өте әртүрлі болуы мүмкін. Химиялық кинетикадағы  негізгі  сипаттама - реакция жылдамдығы.

Атап айтып кеткендей химиялық кинетика дегеніміз химиялық тектесудің жылдамдығы мен болымы(механизмі) туралы ғылым.

Құраушылары бір агрегаттық күйде болатын жүйені біртекті жүйе деп, ал әр түрлі күйде жүрсе әртекті жүйе деп атаймыз.

Қарапайым тектесу жүру үшін бір, екі немесе үш молекула қатысу керек. Осыған сәйкес, бір мезгілде әрекеттесетін молекула санына байланысты бір молекулалы, екі молекулалы және үш молекулалы болып бөлінеді.

Бір молекулалық реакциялар  бұл изомеризация реакциясы және моле-кулалардың қарапайым компоненттерге реакциясы, мысалы, пиролиз реакци-ясы, яғни температураның жоғарылауымен заттардың ыдырауы. Жарылғыш заттарды дайындау үшін терористтер жиі қолданады, аммоний нитраты NH4NO3 осылай ыдырайды: