Тотығу реакциялары

*Тотығу реакциялары*

Бензол азот қышқылы, калий перманганаты, бром суы, сутек пероксиді, хром қоспасы сияқты тотықтырғыштардың әсеріне тұрақты. Бұл жағынан ол алкандардан да тұрақты.

1) Бензол V2O5 катализаторы қатысында, 400°C-де ауа оттегісімен тотығып малеин ангидридін түзеді (бұл малеин ангидридін алудың қнеркәсіптік әдісі):

2) Бензолдың гомологтары оңай тотығады- оларда тотығуға бүйірлік тізбектері- алкил радикалдвры түседі. Бүйірлік радикал қандай үлкен брлмасын тотығуға альфа- көміртек атомы түседі. Бүйірлік тізбек біреу болса бензой қышқылы түзіледі: *реакция1*

Бензолдың екі бүйірлік тізбегі бар гомологтары тотыққанда екі негізді қышқылдар түзеді:

*реакция2*

3) Озондау. Бензол озон молекуласын жеңіл қосып алып, триозонид түзеді. Ол сумен диальдегид-глиоксаль және сутек пероксидіне ыдырайды

*Химиялық қасиеті*

1) Галогенденеді:

2) Нитрленеді:

3) Сульфирлеу. Реакция концентрлі күкірт қышқылы немесе олеумның әсерімен қыздыра отырып жүреді:

4) Алкильдеу. Екі түрлі реагенттермен алкильдеуге болады.

а) ароматты қосылыстарды галогеналкилдермен катализатор ретінде сусыз алюминий галогенидтері катысында (Фридель—Крафтс, 1977):

б) олефиндермен алкильдеу, катализатор ретінде күшті минералды қышқылдар қолданылады:

5) Ацильдеу ( қышқылдың ацил қалдығын енгізу). Реагент ретінде қышқылдардың галогенангидридтері немесе ангидридтері, катализатор ретінде сусыз AlCl3 қолданылады ( Фридель—Крафтс). Механизмі алкильдеумее үқсас, нәтижесігде кетондар түзіледі:

Арендердің