Топырақтың радиоактивті элементтері. Экологиялық факторлардың топырақтардың химиялық құрамына əсері

ASTANA INTERNATIONAL UNIVERSITY

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Топырақтың радиоактивті элементтері. Экологиялық факторлардың топырақтардың химиялық құрамына əсері

Орындаған:Алихулов Айдар

Тексерген:Сагынбаева Акнұр Бакытжанкызы

Жоспар

1. Кіріспе

2.Топырақтың радиоактивті элементтер

3. Антропогендік радоактивті ластану

4 .Экологиялық факторлардың топырақ химиясына әсері

5. Радиоактивті элементтердің және химиялық құрамының өзгеруінің салдары

6. Топырақтағы ластануды бақылау және қалпына келтіру әдістері

7. Қорытынды

Кіріспе

Топырақ – тірі организмдерге қолайлы орта жасап, экожүйенің тұрақтылығын қамтамасыз ететін маңызды табиғи ресурс. Оның химиялық құрамы өсімдіктердің, жануарлардың және микроорганизмдердің дамуына тікелей әсер етеді. Алайда, адам әрекетінің қарқындылығына және табиғи үдерістерге байланысты топырақтың химиялық құрамы жиі өзгерістерге ұшырайды. Әсіресе, радиоактивті элементтердің жинақталуы және экологиялық факторлардың әсері топырақтың сапасына теріс ықпал етеді. Бұл мәселе тек қоршаған ортаға ғана емес, адам денсаулығына да үлкен қауіп төндіреді.

Топырақта табиғи және антропогендік радиоактивті элементтер кездеседі. Табиғи элементтер, мысалы, уран, торий және радий, тау жыныстарының ыдырауы нәтижесінде түзіледі. Антропогендік ластану атом электр станцияларынан, ядролық сынақтардан және өнеркәсіп қалдықтарынан тарайды. Бұл элементтер топырақта ұзақ уақыт сақталып, қоректік тізбек арқылы өсімдіктер мен жануарларға әсер етеді. Радиоактивті элементтер жер асты суларына өтіп, оларды ластау арқылы да қосымша қауіп тудырады.Сонымен қатар, климат, су режимі, өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы қызметі сияқты экологиялық факторлар топырақтың химиялық құрамын өзгертеді. Бұл факторлар минералдардың шайылуына, тұздануына немесе зиянды қосылыстардың жинақталуына әкелуі мүмкін. Мұндай өзгерістер өсімдіктердің өнімділігін төмендетіп, экожүйелердің бұзылуына себеп болады.

Бұл жұмыстың мақсаты – топырақтағы радиоактивті элементтердің табиғатын талдау және экологиялық факторлардың топырақтың химиялық құрамына тигізетін әсерін анықтау. Тақырыптың өзектілігі экожүйе тұрақтылығын сақтап, табиғи ресурстарды қорғау үшін ластану көздерін анықтап, оларды бақылаудың тиімді әдістерін іздеумен байланысты.

Топырақтың радиоактивті элементтері

Табиғи радиоактивті элементтер негізінен жер қыртысындағы тау жыныстарының ыдырауы нәтижесінде пайда болады. Олардың жартылай ыдырау кезеңі ұзақ болғандықтан, олар мыңдаған жылдар бойы топырақта сақталуы мүмкін. Топырақта жиі кездесетін табиғи радиоактивті элементтер:

•​Уран (U-238) – ең көп таралған табиғи радиоактивті элементтердің бірі. Уран рудаларының жер қыртысындағы ыдырауы нәтижесінде топырақта жинақталады. Оның ыдырауы радий мен радон газын түзеді.

•​Торий (Th-232) – уран сияқты ұзақ өмір сүретін элемент. Ол гранитті және шөгінді жыныстарда кездеседі және топыраққа осы жыныстардың бұзылуынан өтеді.

•​Радий (Ra-226) – уранның ыдырауы нәтижесінде пайда болатын элемент. Ол суда ерігіштігі төмен болғандықтан топырақта ұзақ уақыт сақталады.

•​Радон (Rn-222) – топырақтан