Краниометрия. Бет сүйегінің индексі және ми бас сүйегінің индексі

Краниометрия.Бет сүйегінің индексі және ми бас сүйегінің индексі.

Жалпы тұлға сүйектері мен бас сүйектерінен тұрады. Бас сүйектері бірнеше бөліктерден тұрады,ол төбе сүйек (os parietali),шүйдесүйек (os occipitslis),маңдай сүйегі (os frontale),сына сүйектер (os sphenoidale),самай сүйек (os temparali),торлы сүйектен (os  ethmoidale) тұрады. Сонымен қатар,бас сүйек  көрсеткішін анықтау туралы ғылым бар. Бұл ғылым краниометрия деп аталады.Бас сүйектерінің көрсеткішіне бастың өлшемі (диаметрі) жатады,оны анықтау әдеттегідей:бойлық,көлденең, биіктік болып өлшенеді.Краниометрияда ең жиі қолданылатын краниометр  жылжымалы циркуль болып табылады,оның аяқтары бүктелген және топсалы болған кезде бір-біріне құрылғының ұзындығының жартысы ғана мықтап тиіп тұрады,содан кейін олар бүүйірлеріне бөлініп,доға тәрізді иіліп,қайтадан біріктірілді.

НЕГІЗГІ КРАНИОМЕТРИЯЛЫҚ НҮКТЕЛЕР, ОЛАРДАН КЕЛЕСІЛЕРДІ АНЫҚТАУ КЕРЕК:

Глабелла [Glabella]-қасүстілік доғалардың  арасындағы нүкте.

Гониал [Gonial]-төменгі жақ нүктесі,осы нүктеде жақ нүктесі өзгереді.

Оципут (Occiput) – желке сүйегі, көбінесе бастың артқы жағындағы ең шеткі нүктені (MaxOccipitalPoint) белгілейді.

Вертекс (Vertex) - бас сүйегінің ең биік нүктесі.

Насион (Nasion) - мұрын тамырының жоғарғы нүктесі.

Бет бас сүйегінің сипаттамасының маңызды көрсеткіші-бет бұрышының шамасы, яғни.орбиталық - құлақ көлденеңі мен жоғарғы мұрын нүктесі мен простионды байланыстыратын сызық арасындағы бұрыш. Ол қалыпты горизонтальдан ( порион нүктесі арасындағы түзу сызық – сыртқы құлақ каналының жоғарғы жиегінде және орбитаның төменгі орбиталық жиегінің төменгі нүктесінде ) және назион мен простион нүктелері арасындағы сызықтан түзіледі. Ең қызығы бет бұрышының шамасы бойынша адам бас сүйегінің түрлері ажыратылады: мезогнатикалық ( орташа алға шығатын жақтар, 80-84,9° бұрыш), прогнатикалық (алға шығатын жақтар, 70-79,9° бұрыш), ортогнатикалық (ortos – тік бағытты, 85-92,9°бұрыш). Бас сүйегінің гиперпрогнатикалық ( бұрышы 70° - тан аз) және гиперортогнатикалық ( бұрышы 93° - тан жоғары) түрлері де кездеседі.Міне,тіпті бұрыш бойынша да бас сүйек бірнеше түрлерге бөлінеді екен.

Баланың бет индексі: Жаңа туған нәрестеде 62-63%, кең тұлға бар және бетінің биіктігі оның енінен 2 есе аз (яғни, зигоматикалық диаметр); екі жасар бала үшін > 79% дейін, бет әлі де кең ; 6 жасар бала үшін > 89% дейін, бет орта санатқа өтеді – балалар "орта бетке" айналады. Босанғаннан кейінгі кезеңде баланың бетінің пропорцияларының өзгеруі негізінен тіс-жақ аппаратының қалыптасуына байланысты бет биіктігінің абсолютті және салыстырмалы өсу заңдылықтарымен байланысты. 5-6 жастан кейін бет индексін анықтайтын мөлшердің өзгеруі жеке тұлғаның кең немесе тар немесе орта тұлғасының қалыптасуына ықпал етеді, ол енді түр емес, жеке тұқым қуалаушылық механизмдерімен реттеледі. Бет биіктігінің, енінің және профилінің пропорциялары жасына қарай өзгереді, бірақ өлшеулердің шектеулі санына байланысты тиісті өлшемдердің орташа абсолютті көрсеткіштері жоғары дәрежеде сенімді болып саналмайды.