2Т30 теодолитінің коллимациялық қателігін табу

2Т30 теодолитінің коллимациялық қателігін табу.

Теориялық бөлім

Теодолит

Теодолит – жер өлшеу жұмыстарында, жерді тексеріп шолуда және ірі масштабты сьемка жасауда көп пайдаланылатын бұрыш өлшейтін геодезиялық аспап. Оның ең маңызды бөліктеріне: қарау түтігі,градусталған екі – вертикальды (тік) және горизонтальды (жазық) – шеңбері жатады. Сондықтан теодолитпен горизонтальды, вертикальды бұрыштарды бірдей анықтауға болады. Бұл аспап арқылы шырақтың не жердегі нәрсенің горизонталь координаталары, яғни азимут пен биіктігі анықталады. Аспап онша үлкен емес, экспедицияға алып жүруге ыңғайлы.

Міндетті геодезиялық ізденістер, жалпы Құрылыс және инженерлік-монтаждық жұмыстар үшін көлденең және тік бұрыштарды өлшеу үшін Э. С. Яламов атындағы Орал зауытының 2т30п оптикалық теодолит қолайлы ("УОМЗ" маркасы).

[pic 1]

"2Т30П" теодолит таңбалауы былайша түсіндіріледі:

"2" — алдыңғы жылмен салыстырғанда кейбір жетілдірулері бар екінші буын құралы;

"Т" — теодолит;

"30" — минуттардағы қателікті анықтайтын дәлдік сыныбы осы теодолитті аз дәлдікке ие техникалық құралдарға жатқызады;

"П" — теодолит көру құбырының ерекше құрылғысы тікелей көрініс береді.

Бұрыштық жұмыстардың негізгі функциясынан басқа, бұл құрал мүмкін етеді:

• нитялық қашықтық өлшеуішін қолдана отырып қашықтықтарды анықтау;
• көру құбырында орналасқан деңгейдің көмегімен нивелирлеу;
• сыртқы буссольді қосумен магниттік азимуттарды жергілікті жерде анықтау.

Теодолиттердің  негізгі осьтер мен бөлшектері:

ZZ’ – теодолиттің  вертикаль айналу осі.

TT’ – көру дүрбісінің айналу осі.

VV’ – цилиндрлік деңгейдің осі.

VV’ – көру дүрбісінің нысаналау (визирлік) осі.

[pic 2]

Теодолиттің комплектісіне тағы мынадай заттар кіреді:

• Штатив – жергілікті жер нүктенің үстіне теодолитті орнықтыруға арналған.
• Окулярлық саптама – горизонтқа 45-тан астамы орналасқан заттарды ыңғайлы байқау үшін және көру дүрбісі көмегімен теодолитті нүктенің үстіне центрлеу үшін арналған.[pic 3]
• Буссоль – бағдар-магниттік азимуттарды өлшеуге арналған.

Теодолитті тексеру

1. Горизонталь дөңгелектегі цилиндірлік деңгейдің осі- теодолиттің айналу осіне тіктеуіш болу керек.

2. Дүрбінің визирлік осі оның айналу осіне тіктеуіш болу керек.