Шпаргалка по "Физике"

1 билет

1 Электромагниттік өзара әрекеттесу-төрт негізгі өзара әрекеттесудің бірі.

Электромагниттік өзара әрекеттесу электр заряды бар бөлшектер арасында болады [1]. Қазіргі көзқарас бойынша зарядталған бөлшектер арасындағы электромагниттік өзара әрекеттесу тікелей емес, тек электромагниттік өріс арқылы жүзеге асырылады.

Кванттық өріс теориясы тұрғысынан [2] электромагниттік өзара әрекеттесуді массасыз бозон — Фотон (электромагниттік өрістің кванттық қозуы деп санауға болатын бөлшек) тасымалдайды. Фотонның өзі электр зарядына ие емес, бірақ виртуалды электрон-позитрон жұптарын алмасу арқылы басқа фотондармен әрекеттесе алады.

Негізгі бөлшектерден электромагниттік өзара әрекеттесуге электр заряды бар бөлшектер де қатысады: кварктар, электрон, муон және тау-лептон (фермиондардан), сондай-ақ зарядталған w±бозондары. Стандартты модельдің қалған негізгі бөлшектері (нейтриноның барлық түрлері, Хиггс бозоны және өзара әрекеттесу тасымалдаушылары: z0 калибрлеу бозоны, фотон, глюондар) электрлік бейтарап.

2 Гармоникалық толқын-тербелмелі ортаның әрбір нүктесі немесе кеңістіктің әр нүктесіндегі өріс гармоникалық тербелістер жасайтын толқын.

Әр түрлі жағдайларда, қажет болған жағдайда, гармоникалық толқындардың қызығушылық класы ерекше ерекшеленеді, мысалы, жазық гармоникалық толқын, тұрақты гармоникалық толқын және т.б. (төменде қараңыз).

Гармоникалық толқындардың көздері гармоникалық тербелістер болуы мүмкін, олар гармоникалық толқынмен өзара әрекеттесу кезінде кез-келген жүйеде қозуы мүмкін.

2 билет

1 Айналмалы спектроскопия-микротолқынды спектроскопияның бір түрі. Молекулалардың жарықтың сіңуін немесе сәулеленуін өлшеу арқылы олардың айналу энергиясының өзгеруін түсінуге болады. Микротолқынды жиіліктер айналмалы спектроскопияда да, микротолқынды спектроскопияда да жиі қолданылғанымен, екі әдіс әртүрлі. Алғашқы тәжірибелерде аммиактың тербелмелі спектрін өлшеу үшін микротолқынды спектроскопия қолданылды [1]. Айналмалы спектроскопия спектроскопиядан ерекшеленеді, мұнда айналмалы еркіндік дәрежелері тербелмелі және электрондармен әрекеттесіп, жаңа электронды ауысуларға әкеледі.

Айналмалы спектроскопия тек газдар үшін қолданылады, мұнда айналмалы энергия деңгейлері деп аталатын жеке кванттық күйлер арасындағы ауысуларды ажыратуға болады. Молекулалық айналмалы қозғалыстар тез сөніп, қатты денелер мен сұйықтықтардағы энергияның басқа түрлеріне айналады. Айналмалы спектрлер тұрақты электрлік диполь моменті бар молекулалар үшін байқалады

2 Спектрлік сызық-бұл энергетикалық спектрдің тар бөлімі (мысалы, электромагниттік сәулелену спектрі), онда сәулелену қарқындылығы спектрдің көршілес аймақтарымен салыстырғанда күшейтіледі немесе әлсірейді. Бірінші жағдайда сызық эмиссия сызығы, екінші жағдайда сіңіру сызығы деп аталады. Электромагниттік спектрдегі сызықтың орны әдетте фотонның толқын ұзындығымен, жиілігімен немесе энергиясымен беріледі. Электромагниттік спектрден басқа, спектрлік сызықтар бөлшектердің энергия спектрлерінде (мысалы, радиоактивті ядролардың альфа ыдырауындағы альфа спектрінде), дыбыстық тербеліс спектрлерінде және жалпы кез-келген толқындық процестерде пайда болуы мүмкін. Төменде, егер арнайы ескертулер болмаса, электромагниттік спектрлерге сілтеме жасалады.

3 билет

1 Молекулалардың ішкі айналуы, молекула фрагменттерінің оларды байланыстыратын химиялық байланыстың айналасында бір-біріне қатысты айналуы. Айналмалы топтардың айналу бұрышына байланысты молекуланың потенциалдық энергиясының мезгіл-мезгіл өзгеруімен бірге жүреді. Потенциалдық энергияның минимумдары молекуланың тұрақты конформацияларына сәйкес келеді, максимумдар – ішкі айналудың потенциалдық кедергілері – тұрақсыз. Потенциалды кедергілердің саны мен мөлшері химиялық байланыс түріне, электронды сипатқа және алмастырғыштардың көлеміне байланысты. Жұптарда, сұйық фазада немесе ерітінділерде, сондай-ақ кристалда немесе электронды қозу кезінде молекулалардың ішкі айналуы айтарлықтай өзгеруі мүмкін.