Физикалық шамалар бойынша негізгі ұғымдар
Автор: qazwsxedchgfds • Март 5, 2020 • Реферат • 2,036 Слов (9 Страниц) • 1,103 Просмотры
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
«Стандарттау, сертификаттау және метрология» кафедрасы
СӨЖ
Тақырыбы: Физикалық шамалар бойынша негізгі ұғымдар
Орындаған: | Метр – 11 тобының студенті Алсеитова А.Б. |
Тексерген: | Тогузбаев К.У. |
Нұр – Сұлтан
2020
Мазмұны:
Кіріспе | 3 | ||
1. | Физикалық шама | 4 | |
2. | Физикалық шамалар бойынша негізгі ұғымдар | 6 | |
Қорытынды | 8 | ||
Қолданылған әдебиеттер тізімі | 9 |
Кіріспе
Бұл өзіндік жұмыста физикалық шама туралы қысқаша мәлімет беріліп, онымен байланысы бар ұғымдарға тоқталып өтіледі. Негізі физикалық шаманы өлшеу дегеніміз – оны өлшем бірлігі ретінде алынған біртекті басқа бір шамамен салыстыру.
Физикалық шамаларды арнайы аспаптардың көмегімен өлшейді. Солардың ішінде ең карапайым өлшеу құралдарының бірі – сызғыш болып табылады. Оның көмегімен қашықтықты және денелердің сызықтық мөлшерін: ұзындығын, енін, биіктігін өлшейді. Бірақ мұндай сызғышты кәсіпорындарда қолдануға болмайды. Себебі бұл жағдайда мамандар дәлдігі жоғары аспаптарды қолдануы қажет. Күнделікті өмірде бізге микрометрге дейін өлшеу қажет емес, сондықтан да бізге сызғыш қолданған жеткілікті.
Жалпы, табиғаттағы құбылыстарды бір-бірімен салыстыра сипаттау үшін физикалық шамалар деп аталатын айрықша терминдер колданылады. Мысалы, шапқан аттың, ұшқан құстың және тасбақаның қозғалыстарын салыстыра сипаттау үшін үш түрлі физикалық термин қолданылады. Олардың бірі – уақыт, екіншісі – журілген жол, үшіншісі – жылдамдық. Бұларды физикалық шамалар деп атайды.
Физикалық құбылыстарды сандық жағынан сипаттап, олардың арасындағы байланыстарды білу үшін физикалык шамалардың мәндері накты болуы керек. Осыған орай «физикалық шамалардың мәндері қалай анықталады?» деген сұрак туындайды. Физикалыц шамалардың мәндерін физикалық аспаптар жәрдемімен арнайы өлшеулер жургізу арқылы анықтайды. Мысалы, кыздырғанда денелердің ұлғаятыны белгілі. Бұл кұбылысты сандық жағынан салыстыра сипаттау үшін екі физикалық шама: температура мен көлем өлшенуі тиіс. Физикалық тәжірибелерде өлиіеулер жиі пайдаланылады. Сондыктан оған ерекше мән беріледі. Өлшеу тетігі мен өдісін, кыскасы, өлшеу мәдениетін меңгеру — физикадағы эксперименттік әдістің ең басты талаптарының бірі. Өлшеулер тек практика үшін ғана емес, теориялық қорытындыларды тексеру үшін де аса кажет.
Физикалық шамалар құбылыстардың қасиеттерін сандық тұрғыдан сипаттайды.Физикалық шамалар құбылыстарды ғана емес, денелердің де қасиеттерін сипаттау үшін қолданылады. Шыныны алмаспен кесуге болады. Шыныққан болатпен мысты өңдейді. Ал керісінше жұмсақ мыс пен болатты өңдеу мүмкін емес. Сондықтан денелердің беріктік қасиеттерін сипаттау үшін қаттылық деген шама енгізіледі. Ең қатты дене - алмас, одан кейінгісі - шыны (шынымен болаттың бетін тырнауға болады), ал болаттың қаттылығы мыстан жоғары.
Кіріспе
Бұл өзіндік жұмыста физикалық шама туралы қысқаша мәлімет беріліп, онымен байланысы бар ұғымдарға тоқталып өтіледі. Негізі физикалық шаманы өлшеу дегеніміз – оны өлшем бірлігі ретінде алынған біртекті басқа бір шамамен салыстыру.
Физикалық шамаларды арнайы аспаптардың көмегімен өлшейді. Солардың ішінде ең карапайым өлшеу құралдарының бірі – сызғыш болып табылады. Оның көмегімен қашықтықты және денелердің сызықтық мөлшерін: ұзындығын, енін, биіктігін өлшейді. Бірақ мұндай сызғышты кәсіпорындарда қолдануға болмайды. Себебі бұл жағдайда мамандар дәлдігі жоғары аспаптарды қолдануы қажет. Күнделікті өмірде бізге микрометрге дейін өлшеу қажет емес, сондықтан да бізге сызғыш қолданған жеткілікті.
...