Биполярлық транзистор. Негізгі ұғымдар

[pic 1]

Фармацевттік өндірістің технологиясы  кафедрасы

Практикалық жұмыс №7

     Тақырыбы: Биполярлық транзистор. Негізгі ұғымдар

Орындаған:Тасқұл Аяжан

Тобы:ФӨТҚБ-04-20

Қабылдаған Қырғызбай А.

                                                     Шымкент -202

Зертханалық жұмыс № 7

Биполярлық транзистор. Негізгі ұғымдар

Биполярлы транзистор екі өзара әрекеттесетін р-n өтпелері және үш және одан да көп шықпалары бар жартылай өткізгіш аспапты атайды. Биполярлы транзисторларды дайындау технологиясы әртүрлі болуы мүмкін-балқу, диффузия, эпитаксия.

[pic 2]

Сурет 7.1-жазықтықты биполярлы транзистордың құрылымдық сұлбасы

        Суретте көрсетілгендей, транзисторда жартылай өткізгіштің үш аймағы бар, және де екі шеткі аймақта өткізгіштің бірдей типі бар, ал орта аймақ - қарама-қарсы. Транзистордың шеткі аймағының бірі эмиттер (Э) деп аталады, транзистордың басқа шеткі аймағы коллектор (К) деп аталады. Коллектордың транзистор аумағы арасында ең үлкен өлшемдері бар. Транзистордың орташа аймағы база (Б) деп аталады. Транзистор электр схемасына қосылатын сыртқы қорытындылар электродтар деп аталады.

        p-және n-транзистордың аймақтары арасында p-n-өтулер пайда болады. Эмиттер мен базаларды бөлетін көшу - эмиттерлік өту (ЭӨ), ал база мен коллекторды бөлетін ауысу-коллекторлық өту (КӨ) деп аталады.

      Транзистордың өтулері қандай жағдайларда болуына байланысты оның жұмыс режимдері ажыратылады. Транзисторда екі өту бар болғандықтан, олардың әрқайсысы екі жағдайда (ашық және жабық) болуы мүмкін, транзистордың төрт жұмыс режимін ажыратады:

-сызықтық (белсенді немесе күшейткіш) режим – эмиттерлік өту ашық күйде, ал коллекторлық - жабық күйде, яғни эмиттерлік өтпедегі кернеу тура, коллекторлық кері  құлыптау));

-кесу режимі-екі өту жабық, яғни екі өткелде кері кернеу;

-қанығу режимі – екі өткел ашық, яғни екі өткелде де тікелей кернеу;

-инверсиялық режим-эмиттерлік өткел жабық, ал коллекторлық-ашық.

   Қарастырылған режимдерден басқа тағы бір режим болуы мүмкін, ол жұмыс емес, ал авариялық режим-бұл тесу режимі.

Әртүрлі өткізгіштігі бар облыстардың орналасу тәртібіне байланысты n-р-n және р-n-р типті транзисторлар ажыратылады.

[pic 3]

7.2 сурет – транзисторлардың шартты белгілері:

а-транзистор р-n-р; б-транзистор n-р-n.

Биполярлық транзисторлардың жіктелуі

Өткізгіштігі бойынша:

• p – n-p (тесіктің негізгі тасығыштары);
• n – p – n (негізгі Электрон көздері).

Бастапқы материалдың түрі бойынша:

• - кремнийлік;
• - германийлік

Дайындау тәсілі бойынша:

• диффузиялық;
• қорытпа;
• эпитаксиалды-планарлы.

Қуат бойынша рассеиваемой коллекторным көшуіне:

• аз қуатты P < 0,3 Вт;

• орташа қуаты 0,3 Вт < P < 1,5 Вт;
• үлкен қуат P > 1,5 Вт.

Биполярлық транзисторлардағы күшейткіштер

     Биполярлы транзисторларда күшейткіштерде транзисторды қосудың үш схемасы қолданылады: жалпы базасымен (ЖБ), жалпы эмитермен (ЖЭ), жалпы коллектормен (ЖК).

Жалпы эмитенттермен каскад

[pic 4]

Сурет 7.3-ЖЭ қосу схемасы

    Жалпы эмиттермен биполярлық транзисторды қосу схемасы кезінде кіріс сигналы айнымалы ток бойынша базаға беріледі, ал шығу сигналы коллектордан алынады. Жұмыс схемасы төмендегідей: берген кезде кіріс кернеу транзистордың базасына, мысалы, оң қарама-қарсылық, ток базасы өсуде, осының салдарынан ұлғаяды тогы мен коллектор кернеуінің төмендеуі кедергісі Rк, ал коллектордың потенциалы жерге қатысты айналады кем емес оң. Жерге қатысты коллектордағы кернеудің өзгеруі осы схема үшін шығу кернеуі болып табылады, бұл ретте шығу кернеуі кіретін жерге қатысты фаза бойынша 180°жылжиды.