Атомдар спектрлеріндегі сериялық заңдылықтар

                                        Қазақ Ұлттық Қыздар Педагогикалық Университеті

[pic 1]

                                                        БӨЖ

Пәні:  Атомдық физика

Топ: 308

Аты-жөні: Үсіпбек Күміс

Мамандық: Физика(6B05302)

                                                                2024-2025ж

Атомдар спектрлеріндегі сериялық заңдылықтар

Атомдар спектрлеріндегі сериялык зандылыктар атомнын, курылымы мен онын энергетикалык денгейлері арасындаты байланыстарды сипаттайды. Спектрлер кемегімен атомдардын, электрондык конфигурациялары жене олардын, энергия денгейлері туралы акпарат аламыз. Атомдык спектрлер дискретті сызыктар турінде керінеді, бул олардын кванттык табигатын білдіреді.

Атомдардың спектрлері белгілі бір заңдылықтарға бағынады. Бұл заңдылықтар атомдардың электрондық конфигурациялары мен олардың энергетикалық деңгейлері арасындағы ауысымдарға байланысты. Атомдардың спектрлерін зерттеген кезде мынадай маңызды заңдылықтарды атап өтуге болады

1. Линиялық спектр: Атомдардың сәуле шығару немесе жұту кезінде шығаратын энергиясының спектрі анық сызықтар түрінде көрінеді. Бүл сызықтардың әрқайсысы белгілі бір энергия деңгейі арасындағы ауысымға сәйкес келеді.
2. Джевер мен Штерн заңды: Атомның спектрінде белгілі бір деңгейлердің ауысымдары пайда болады, олар атомдық құрылымымен, электронының қозғалысымен және энергетикалық күйімен тығыз байланысты.

Сутегі атомының сызықтық спектрі

Сутегі атомы - ен карапайым атом, онын спектрі зерттеулер мен теориялардын негізі болды. Сутегі атомынын сызыктык спектрі кенінен белгілі: Лайман, Балмер, Пашен жане баска да сызыкты сериялар. Балмер сериясы, мысалы, visible (корінетін) диапазонда болады жане (n = 2 ) денгейінен ((n) - кванттык денгей) жогары жаткан электрондардын, энергетикалык ауысуларын

корсетеді.

Сутегі атомының спектрі көп зерттелген, себебі ол ең қарапайым атом. Сутегі атомының сызықтық спектрі «Бальмер сызықтары» деп аталады және олар ультракүлгін, көрінетін және инфрақызыл аймақтарда көрінеді. Бальмер формуласы бойынша, сутегі атомының спектріндегі сызықтардың толқын ұзындығы былай анықталады:

 ( R ) — Ридберг тұрақтысы, ( n_1 ) және ( n_2 ) — негізгі кванттық сандар.

Бор постулаттары

Нильс Бор 1913 жылы сутегі атомынын спектрін тусіндіру ушін бірнеше постулаттар

усынды:

1. Электрондар атом ядросынын
   айналасында дискретті орбиталарда
   айналатын болады.
2. Электроннын энергиясы тек белгілі бір мандерді кабылдай алады.
3. Электрон атомнын орбитасынан «алып шыкканда» (орбитадан озып кеткенде)
   энергияны фотон турінде шыгарады.

Бор модельі сутегі атомынын спектрін жане