Жана технологиялар негiзiнде жер мониторингi

ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР НЕГІЗІНДЕ ЖЕР МОНИТОРИНГІ

Ақмурзаева Б.С.

Ш. Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар және инжиниринг

университеті, Ақтау қ., Қазақстан

Аңдатпа. Қазіргі заманғы жер мониторингі талап бойынша шұғыл шаралар және

оны жетілдіру негізінде автоматтандыру және компьютерлік технологияларды қолдану

АЖЖ және ГАЖ, сондай-ақ ұшқышсыз ұшу аппараттарының (ПҰА).

Түйінді сөздер: Жерге орналастыру, жер мониторингі, ұшқышсыз ұшу

аппараттары (ҰҰА), Жер ресурстарын басқару жүйесі, Автоматтандырылған жерге

орналастыру жобалау жүйесі (АЖОЖЖ), гео- ақпараттық жүйелер (ГАЖ).

Ауыл шаруашылығының шұғыл мәселелерінің көп санынан бірінші орынға

егіншіліктің тұрақтылығын қамтамасыз ету, топырақтың құнарлылығын арттыру негізінде

оның өнімділігін арттыру ұсынылады. Соңғы уақытта ауыл шаруашылығы өндірісі су

ресурстарының үдемелі тапшылығы және топырақты сақтаудың өсіп келе жатқан

мәселелері жағдайында жұмыс істейді[1, 6].

Импорт алмастыру жағдайында ұшқышсыз ұшу аппараттарына негізделген ақпарат

алудың жаңа технологияларын ескере отырып, ауыл шаруашылығы жерлеріне

мемлекеттік мониторингті жүзеге асырмай шешу мүмкін емес ауыл шаруашылығы

өндірісін басқару міндеттерінің саны ұлғаюда.

Дәстүрлі тәсілдерді пайдалана отырып, өзекті мәліметтерді жинаудың

толықтығына қол жеткізу мүмкін емес, өндірістік ресурс ретінде топырақ құнарлылығын

сипаттайтын жер учаскелері мен ауыспалы егіс алқаптарының жай-күйіне, сондай-ақ ауыл

шаруашылығы дақылдары егістігінің жай-күйіне жедел мониторингтік бақылау жүргізу

мүмкін емес.

Ауыл шаруашылығы жерлерін табиғи ресурс ретінде қарастыра отырып,

экономиканың аграрлық секторындағы өндірістің негізгі құралы болып табылатын

осындай жерлердің сапалық жай-күйі туралы көрсеткіштердің сандық, көп санынан басқа

тұрақты есепке алу қажет[5, 9].

Бүгінде билік органдары мен мүдделі құрылымдарды топырақ құнарлылығы мен

ауыл шаруашылығы жерлерінің жай-күйі туралы жедел ақпаратпен қамтамасыз ету жүйесі

статистика деректерін жинаудың ескірген жүйесіне және ауыл шаруашылығы

мақсатындағы жерлердің барлық аумағын жаппайтын метеостанциялар желісіне

негізделеді. Бұл ретте әр түрлі бағыныштылық пен керек-жарақтар бойынша ақпарат

жинау жүйесі жиі дұрыс емес, бұрмаланған мәліметтерді береді.

Ұзақ уақыт бойы жерге орналастыру жобаларын елемеу, осы жерлерде тығыз жер

саясатының болмауы, ол жерге орналастыру жұмыстарының барлық қажетті түрлерін

жүргізудің уақтылығы мен тұрақтылығын қамтамасыз етуге тиіс жер пайдалану

кемшіліктерінің жаппай көрінуіне, егіс шекараларының тұрақты серпініне, ауыл

шаруашылығы дақылдарын өсіру жағдайларының өзгеруіне және басқа да жағымсыз

313

салдарларға әкеп соқтырды. "Бір жағынан бұл жерге орналастыру мен елдің барлық жер

қызметі үшін жағымсыз процестер азық-түлік, экономикалық және әлеуметтік

қауіпсіздікке қауіп төндіреді. Екінші жағынан-бұл мәселелерді шешудің қажеттілігі мен

шарасыздығын алдын ала анықтайды және соның салдарынан жерге орналастыру

жөніндегі жаппай жұмыстардың мәжбүрлі қажеттілігі мен бұлтартпастығы туралы бізді

ЕСКЕРТЕДІ."[1,