Азықтардың химиялық құрамы

Тапсырма 8. Азықтардың химиялық құрамы.

Сұрақтары:

1. Азық құрамындағы май және оның маңыздылығы

2. Макро және микроэлементтер. Түрлері. Маңыздылығы

1. Азық құрамындағы майлар - бұл глицерин триатомды алкогольдің май қышқылдары бар қосылыстары. Глицеринді әртүрлі май қышқылдарымен біріктірудің әртүрлі мүмкіндіктеріне байланысты майлардың көптеген түрлері бар.

Майлардың мақсаты:

- энергия үшін ыдырау: май құрамында ұқсас көмірсуларға қарағанда 2,3 есе көп энергия бар

- ішкі майдың пайда болуы (өмірлік маңызы бар)

- резервтік майдың пайда болуы (энергия резерві, суықтан қорғау)

Жіктелуі:

Май қышқылдарымен қанықтыру дәрежесі бойынша мыналар бар:

* Қаныққан май қышқылдары: бутирикалық, пальмитикалық, стеарикалық

* Қарапайым қанықтырылмаған қышқылдар: өсімдік майлары, эрук қышқылы (рапс)

* Қанықпаған май қышқылдары (маңызды май қышқылдары): линол, линолен, арахидон

* Қаныққан май қышқылдарының көп бөлігі бар майлардың балқу температурасы 35 ° C-тан жоғары. Қанықпаған немесе полиқанықпаған май қышқылдарының жоғары үлесі бар майлар бөлме температурасында сұйық күйге ие.

Ерекшеліктері:

Азық-түлікпен бірге келетін майлар жануарларда пайда болатын майдың қасиеттеріне әсер етеді. Мысалы: сүт майы.

Азықпен бірге келетін майдағы қанықпаған май қышқылдарының концентрациясы неғұрлым жоғары болса, сүттегі май соғұрлым жеңіл болады.

Азықтағы майды анықтау

Егер сіз әр түрлі диеталардағы майдың нақты мөлшерін салыстырғыңыз немесе оның ұсынылған стандарттарға сәйкестігін анықтағыңыз келсе (мысалы, дайын жемге арналған FEDIAF стандарттары), онда азықтың құрғақ затына май мөлшерін қайта есептеу қажет.

Азықтағы майды анықтауды неден бастау керек? Алдымен, құрғақ заттың мөлшерін анықтаймыз, ол үшін анализде көрсетілген ылғалдылық көрсеткіші 100% -дан алынады. Содан кейін алынған майдың пайызын алынған нәтижеге бөліңіз және 100% көбейтеміз.

Мысалы, жемде 75% ылғалдылық және 5% май бар:

100 - 75 = 25 (азықта 25% құрғақ зат);

5 ÷ 25 × 100% = 20% (осы диетаның құрғақ затындағы май қанша).

2. Биологиялық маңызды макроэлементтерге – кальций, калий, натрий, магний, фосфор, күкірт, хлор, ал микроэлементтерге – темір, мыс, марганец, мырыш, кобальт, йод жатады.

Кальций. Жер бетіндегі тіршілік үшін өте маңызды элемент. Минералды элементтер ішіндегі мал денесінде ең кеп шоғырланғаны. Негізгі көлемі (99%) сүйек пен тіс құрамында гидрооксиаппатит кристалдары түрінде жиналады. Кальций остеогенез барысында сүйектің дұрыс қалыптасуына қатысып, сүт түзілуі мен қан ұюына ықпал етеді. Сонымен қатар жүрек пен жүйке жұмысына, бұлшық ет жиырылуына, жасуша мембранасының өткізгіштігіне, желінген азық фосфоры, мырышы мен йодының пайдаланылуына әсерін тигізеді. Төл азығында кальций жетіспеген жағдайда оның сүйектері, яғни қаңқасы дұрыс қалыптасып, жылдам жетілмей ол рахитке шалдықса, кальций жетіспеу-шілігінің салдарынан сақа мал сүйегі боркеміктеніп, әлсізденуінен остео-порозға, ал минералсыздануынан остеомаляцияға шалдығады. Соның салдарынан сүтті сиырлардың бұзаулауы қиындап, босану кезіндегі салдыққа жиі ұшырайды. Сүйектің біруақытта резорбацияланып және минералсыз-дануынан туындайтын алиментарлық остеодистрофияға жататын бұл аурулар мал азығында минералдық заттардың жетіспеушілігімен қатар жалпы қоректілігінің темендеуінен де туындайды.

Фосфор. Кальций секілді бұл элементтің де мал денесіндегі негізгі мөлшері (83%) гидрооксиаппатит құрамында болады. Мал организміндегі фосфор алмасуы кальций алмасуымен тығыз байланысты. Фосфор сүйек,