Гигиена илим катары

Заманбап концепциялар боюнча медицина – бул илимий билимдердин жана практикалык ишмердүүлүктүн системасы, анын максаты ден соолукту сактоо, чыңдоо жана калыбына келтирүү. Бул максатка эки ыкма менен жетишилет: оорулардын алдын алуу (профилактика) жана бейтаптарды дарылоо. Бул ыкмалар боюнча медицинада профилактикалык жана дарылоочу эки багыт калыптанган.

Профилактикалык багыт төмөнкүлөрдү камтыйт: жалпы гигиена, коммуналдык гигиена, эмгек гигиенасы, балдардын жана өспүрүмдөрдүн гигиенасы, тамак-аш гигиенасы, аскердик гигиена, авиация гигиенасы, деңиз гигиенасы, радиациялык гигиена, санитардык токсикология, дене тарбия жана спорт гигиенасы, санитардык микробиология жана санитария. жугуштуу оорулардын эпидемиологиясы. Бардык медицина сыяктуу эле гигиена да философиянын, так жана жалпы биологиялык илимдердин теориялык негиздерине негизделген.

Гигиена адамдын ден соолугун сактоо жана чыңдоо илими катары төрт негизги атрибутка ээ: максаты, предмети, объекти(лери) жана изилдөө ыкмасы (методдору).

Гигиенанын максаты – адамдын ден соолугун сактоо жана чыңдоо.

Изилдөөнүн предмети – адамдын ден соолугу жана ага экологиялык факторлордун таасиринин мыйзам ченемдүүлүктөрү.

Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун (1948) Конституциясынын преамбуласында келтирилген аныктамага ылайык, “ден соолук – бул оорунун же физикалык кемчиликтин жоктугу эмес, толук физикалык, руханий жана социалдык жыргалчылыктын абалы”. Бул чечмелөөдө биз ден соолуктун үч негизги компоненти жөнүндө сөз болуп жатат: физикалык, психикалык жана социалдык, алар гигиеналык көз караштан изилденүүгө, баалоого жана болжолдоого муктаж.

Айлана-чөйрө - бул адам ажырагыс байланышта болгон жана анын жашоосунун тышкы шарты же ыкмасы болуп саналган, анын бүткүл өмүрүнө таасир этүүчү табигый жана коомдук элементтердин жыйындысы.

Гигиенадагы изилдөө объектилери болуп адам, коллектив жана айлана-чөйрө саналат.

Объективдүү изилдөө ыкмалары:

гигиенисттердин практикасында негизгиси катары гигиеналык байкоо жүргүзүү жана кароо методу;

инструменталдык лабораториялык ыкма. адамдын организмин жана айлана-чөйрөнүн объекттерин изилдөөнүн физикалык, химиялык, физиологиялык, биохимиялык, иммунологиялык, микробиологиялык жана башка методдорунун арсеналы колдонулат;

негизинен лабораториялык жана табигый шарттарда жүргүзүлүүчү илимий изилдөөдө колдонулуучу эксперименттик ыкма;

белгилүү бир фактордун адамга же коллективге тийгизген таасирин изилдөөгө, изилдөөнүн ишенимдүүлүгүн аныктоого, ошондой эле гигиеналык сунуштардын натыйжалуулугун баалоого мүмкүндүк берген математикалык жана статистикалык ыкма.

1.2. Адам организмине экологиялык факторлордун таасирин гигиеналык жөнгө салуу

Гигиеналык нормалоо процесс катары гигиеналык диагностикага негизделген. Анын натыйжалары айлана-чөйрөнүн факторлорунун маанисинин өзгөрүшүнүн коопсуз чектерин (диапазондорун) изилдөө үчүн баштапкы материал болуп саналат.

Рацион - адамдын коомдук ишмердүүлүгүнүн эң алгачкы жана кеңири таралган формаларынын бири. Анын максаты — адамдардын айланасындагы табигый жана социалдык чөйрө менен, анын ичинде бири-бири менен болгон мамилелеринде бул мамилелердин чексиз өзгөрмөлүүлүгүнөн максатка ылайыктуу чектөөгө өтүү аркылуу тартип орнотуу.

Гигиеналык нормалоо, рациондун тармактарынын бири катары: жалпысынан, айлана-чөйрөнүн абалы менен алардын ден соолугунун байланышын адамдар кайдан жана качан түшүнүшкөн, ошол жерде жана андан кийин пайда болгон. Өнүгүүнүн азыркы этабында бул маселе теориялык түшүнүүгө, башкача айтканда, аны чечүүнүн эмпирикалык механизмдеринен жалпылоочу теорияга өтүүгө муктаж.