Бекітпеге түсетін жүктемелерді есептеу

      Қарағанды техникалық университеті

Карагандинский технический университет

ПҚКОӨ кафедрасы

Практикалық жұмыс №1

Орындаған: ГД-18-1 тобының

студенті Шатырханов С.Н.

Тексерген: Матаев А. Қ.

Қарағанды 2021

4.3 Бекітпеге түсетін жүктемелерді есептеу және 20-28 осьтерде 480-көкжиектің әсер ету аймағынан тыс орналасқан тау-кен қазбалары бекітпесінің түрін таңдау

Жер асты тау-кен қазбаларын орналастыру Нр есептік тереңдігі формула бойынша анықталады:

Нр=Н*k, м                                                    (4.1)

мұндағы Н - қазбаны салудың жобалық тереңдігі, м; k- массивтің қолданыстағы кернеулі жай-күйінің жыныстар қалыңдығының өз салмағынан бетке дейінгі айырмашылығын ескеретін коэффициент.Тектоникалық бұзылулар аймақтарында 1.5-ке тең және қалған барлық жағдайларда 1.0-ге тең болып қабылданады.

Rc сығылу жыныстарының есептік кедергісі мына формула бойынша анықталады:

kc=0,1

kc=0,2

kc=0,4

kc=0,6

                                                      Rc= R*kc, Мпа                                                   (4.2)

                                                    Rc=80*0,1= 8МПа

Rc=80*0,2 = 16МПа

Rc=80*0,4 = 32МПа

Rc=80*0,6 =48МПа

R - бір осьтік қысымға үлгідегі жыныстар кедергісінің орташа мәні, МПа; kc - жыныстар массивінің қосымша бұзылуын ескеретін коэффициент (см. табл. 4.2)

Таблица   4.2         Жыныстардың әлсіреу коэффициенттері

Жобаланатын қазбалар суланған жағдайда ылғалдың әсері есебінен жыныстар беріктігінің төмендеуі құмтастардың беріктігін 20% -ға дейін, алевролиттердің беріктігін 40% -ға дейін және аргиллиттердің беріктігін 50% -ға дейін азайту жолымен ескеріледі.

Бұрын орындалған жобалық құжаттаманы бағалау үшін және қолда бар нормативтік құжаттарды пайдалану кезінде М. М. Протодьяконов шкаласына сәйкес f жыныстары бекінісінің коэффициенті бойынша R үлгісіндегі сығылу жыныстарының кедергісін анықтауға рұқсат етіледі.R=10*8=80                                           (4.3)

мұндағы f - М. М. Протодьяконов шкаласы бойынша қабылданатын жыныстар бекінісінің коэффициенті.

Жыныстардың сығылуға есептік кедергісі Rc. қазбаның көлденең қимасының контуры бойынша қазбамен қиылысатын қуаты 0,1 м астам қабаттардың барлығын ескере отырып анықталуы тиіс,қазба қимасының контурынан 1,5 В қашықтықта, топырақта және қазбаның бүйірінде - 1B, мұндағы B - қазбаның ені (см. рис. 4.8).Қазбаның көлденең қимасының контуры бойынша жатқан 30% шегінде Rc өзгермелі қабаттар болған кезде барлық қазба үшін қысым жыныстарының есептік кедергісінің орташа мәні қабылданады, ол мына формула бойынша анықталады:

[pic 1] , МПа                                        (4.4)

мұнда Rci - жыныстардың і-қабатының сығылуына есептік кедергі, МПа i = 1, 2,..., п; п - тұқымдық қабаттар саны; т. - і-ші қабаттың қуаты.

[pic 2]

Рис. 4.8 Жыныстардың сығылуға есептік кедергісін анықтау схемасы

Егер қазбаның төбесіндегі, бүйіріндегі немесе топырағындағы Rc өзгергіштігі 30% -дан асса, онда формула бойынша Rc мәні шатыр, бүйір және топырақ үшін жеке анықталады.

Өндірістің ұзындығы бойынша сараланған Rc анықтамасы мынадай талаптарды ескере отырып жүргізіледі: