Жазықтық және таулы өзендер үшін су тасудың ең көп ағындысын есептеу тәсілдері. Редукциялық формулалар

 Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университеті

Жаратылыстану ғылымдар факультеті

Физикалық және экономикалық география кафедрасы

     Реферат

Жазықтық және таулы өзендер үшін су тасудың ең көп ағындысын есептеу тәсілдері. Редукциялық формулалар.

                                                              Қабылдаған: Зәуірбек Ә. К.

                                                              Тапсырған: Жарылқағанова А.

Астана 2018

Мысал ретінде тақырыпты зерттеу барысында Есептеу кезеңінде, Жaйық-Кaспий aлaбы өзенінің ең aз aғындысының көп жылдық тербелістерінің синхрондығын және корреляциялық тәуелділікті орнaту мүмкіндігін есепке aлa отырып aғындыны қaлпынa келтіру үшін 1940-2012 жж. мерзімі тaңдaлынды.

Жазық өзендердің ағысы тау өзендерінен гөрі әлдеқайда тыныш. Төменгі өзендердің су беті салыстырмалы түрде тегіс. Бұл кедергілер ағынның айналасында тыныш ағып кетеді, кедергі алдында пайда болатын қосымша қысымның қисық сызығы жоғары секцияның су бетіне тегіс жағылады. Тау өзендері су бетінің (көбік жоталары, кері ақаулар, қиғаштар) өте біркелкі емес екенімен ерекшеленеді. Тасымалдау кедергі алдында (каналдың төменгі жағындағы тас қалаушалар) немесе төменгі беткейдегі күрт төмендеуде орын алады. Гидравликадағы суды тастау, бірақ гидравликалық (су) секіріс. Бұл кедергі алдында су бетінде пайда болатын бір толқын ретінде қарастыруға болады. Тарату жылдамдығы Жер бетіндегі бір толқын белгілі (бұр. § 52), c = ~ gH, мұнда g - гравитация жылдамдығы, H - тереңдігі.

Егер толқын таралса немесе одан асып кетсе (cpc), кедергіде пайда болатын толқын жоғары ағымды таратпайды және оның қозғау орнына жақын тұра алмайды. Ауыстыру толқыны қалыптасады. £> cf = c болсын. Осы теңдікке алдыңғы формуланың мәнін келтіріп, Usr = f g H, немесе аламыз ^ = '- (> 24)

Бұл теңдіктің сол жақ бөлігі Froude нөмірі (Fr) деп аталады. Бұл сан турбулентті немесе тыныш ағын режимінің болу жағдайларын бағалауға мүмкіндік береді: F> 1 үшін жылдам режим үшін. Осылайша, ағынның табиғаты, тереңдігі, жылдамдығы және, демек, көлбеу қатынасы бар: көлбеу мен жылдамдықтың ұлғаюымен және берілген ағымның тереңдігімен, ағым турбулентті болады; көлбеу жылдамдығымен және жылдамдықпен төмендеуі және ағымның белгілі бір ағымы үшін тереңдікті жоғарылату арқылы ағым тыныш сипатқа ие болады.