Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар (ЕҚТА) табиғи экожүйелердің эталондары ретінде орасан зор ұлттық және әлемдік құндылықты білдіреді. Экономикалық пайдаланудан толық немесе ішінара алынған олар биологиялық және ландшафттық әртүрлілікті сақтау үшін ерекше маңызға ие. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының табиғи-қорық қоры қарқынды қарқынмен толықтырылуда. Бұл экономикалық тұрақтандыру мен қоғамның БиоСфера мен қоршаған ортаның функцияларын адам үшін қолайлы жағдайда сақтаудағы табиғи аумақтардың маңыздылығын түсінуінің келуімен мүмкін болды.

Биологиялық әртүрлілікті сақтау үшін әр экологиялық аймақта оның барлық табиғи элементтерін қамтитын жеткілікті аумақтың анықтамалық табиғи учаскелері сақталуы керек. Әдетте, бұл функцияларды ірі қорықтар, ұлттық табиғи парктер көтере алады. Бірақ оқшауланған ерекше қорғалатын табиғи аумақтар Биологиялық әртүрліліктің ұзақ мерзімді сақталуын қамтамасыз ете алмайды. Табиғи қорғалатын "аралдар" жабайы жануарлардың көші-қонын және популяциялар арасындағы генетикалық алмасуды қамтамасыз ету үшін бір-бірімен өткелдермен байланысуы керек.

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жүйесін қалыптастыру кезеңдерін, экологиялық желілерді қалыптастыру және жұмыс істеу қағидаттары негізінде әрбір табиғи аймақ шегінде олардың оңтайлы алаңы деңгейіне дейін қалыптастыруды айқындайтын Негізгі құжаттар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен экологиялық желілер жүйесін дамыту бағдарламалары болып табылады.

Қазақстанда заңнамамен ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың әртүрлі түрлері қарастырылған, олар әртүрлі қорғау режимдері мен мәртебесіне ие. Сондай-ақ қорықтар мен ұлттық табиғи парктер, табиғи резерваттар, қорық аймақтары туралы қазіргі заманғы мәліметтер қаралады, сондай-ақ Қостанай облысының ерекше қорғалатын табиғи аумақтары және Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы жаңа Заңының негізгі ережелері қаралады.

ЕҚТА атаулары Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 10 қарашадағы № 1074 қаулысымен бекітілген Республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар тізбесіне сәйкес келтірілген.

Қазақстан Республикасында ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың әртүрлі түрлері бар - шекараның ішінде қатаң қорғалатын ҚОРЫҚТАРДАН ЕҚТА-ға дейін, олардың аумағында шаруашылық пайдалануы реттелетін учаскелер көзделген.

"ЕҚТА туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мынадай маңызды ұғымдар енгізілді:

- ерекше қорғалатын табиғи аумақ-ерекше қорғау режимі белгіленген табиғи кешендері мен мемлекеттік табиғи-қорық қорының объектілері бар жер учаскелері, су объектілері және олардың үстіндегі әуе кеңістігі;

- мемлекеттік табиғи-қорық қоры-табиғи эталондар, бірегейлер мен реликттер, генетикалық резерв, ғылыми зерттеулер, ағарту, білім беру, туризм және рекреация пәні ретінде ерекше экологиялық, ғылыми, тарихи-мәдени және рекреациялық құндылығы бар мемлекеттік қорғауға алынған қоршаған орта объектілерінің жиынтығы;

- мемлекеттік табиғи-қорық қорының объектілері-геологиялық, гидрогеологиялық, гидрологиялық, зоологиялық, ботаникалық және ландшафттық объектілер мен олардың кешендері, жануарлар мен өсімдіктердің жекелеген түрлері (популяциялары) (оның ішінде Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізілген жануарлар мен өсімдіктердің сирек кездесетін және Құрып кету қаупі төнген түрлері), ерекше экологиялық, ғылыми, тарихи-мәдени және рекреациялық маңызы.

Заңда ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың-республикалық және жергілікті маңызы бар екі санаты айқындалған.

Құру _birthday20080828_ мақсаттары мен _birthday20080828_ күзет _birthday20080828_ режиміне _birthday20080828_ байланысты _birthday20080828_ Республикалық _birthday20080828_ маңызы бар _birthday20080828_ ЕҚТА-ның _birthday20080828_ мынадай _birthday20080828_ түрлері _birthday20080828_ бөлінеді:

1) _birthday20080828_ мемлекеттік _birthday20080828_ табиғи _birthday20080828_ қорықтар;

2) _birthday20080828_ мемлекеттік _birthday20080828_ ұлттық _birthday20080828_ табиғи _birthday20080828_ парктер;