Әл-Фарабидің музыка ғылымына қосқан үлесі

Әлемдік музыка мәдениеті тарихында музыка туралы ғылыми білімнің қарқынды өсуін білдіретін кезеңдер бар: осы саладағы барлық алдыңғы тәжірибені жалпылау музыкалық өнерді ғылымның болашақ қайшылықтарын алдын-ала болжауда жаңа және нақты түсінуге мүмкімдік береді. Зерттеушілердің ойы оларға қайта-қайта оралып, өткен теориялық ілімдерде қазіргі мәдениеттің қайнар көздері туралы ақпарат алып, оларды ғылыми дүниетанымдарына сәйкес келетіреді.

Осы шығармаға арналған музыкалық-теориялық тұжырымдамасы бар ғалым музыкатанудың дамуындағы осындай жарқын және бетбұрыс кезеңдердің бірі болып табылады. Әбу Насыр Мұхаммед әл-Фараби (870-950)- философияның, логиканың, жаратылыстанудың және нақты ғылымдардың дамуына елеулі үлес қосқан ірі араб-мұсылман ойшылы-энциклопедисті музыкалық тарихнамада ерекше орын алады. Орта ғасырларда ғылыми бағыты "'илм әл-мусика" - "музыка ғылымы" деп аталған ежелгі музыка теориясының алғашқы ізбасарларының бірі, ол осы бағыттың басқа теоретиктерімен қатар - Әл-Кинди, Әл-Хваризми, Ихван ас-Сафа, Ибн Сина және т.б., Таяу және Орта Шығыстағы заманауи музыкалық тәжірибені зерттеудегі алдыңғы ғылымның теориялық негіздерін шығармашылықпен қайта қарастырды. Музыка ғылымының дамуындағы Әл-Фарабидің маңызы оның ерекше тарихи жағдайымен шектелмейді - Шығыстағы музыка ғылымының қалыптасуының бастауында, оның музыкалық-теориялық көзқарастарының кеңдігі мен энциклопедиясы қазіргі Батыс Еуропа және араб-мұсылман музыка ғылымының (IX-X ғғ.) фонында ерекше болып көрінеді. Әл-Фарабиді ортағасырлық жетекші музыка теоретиктерінің бірі ретінде сипаттай отырып, араб музыкасының танымал зерттеушісі Г.Дж.Фермер былай деп жазады: “әл-Фараби Орта ғасырлардағы музыка теориясының ең ұлы авторларының бірі болған шығар. Оның теориялық ғылымды қарастыруы гректер жасаған нәрсені алға тартып қана қоймай, батыс Еуропада да болған жоқ”.

Музыканың үлкен кітабы "-араб-мұсылмандық "ренессанс" дәуірінің ерекше қайнар көзі еді. Тіпті өзінің ауқымында" кітап "оған дейін және одан кейін жазылған музыка туралы көптеген шығармалардан асып түскен. Сонымен қатар оны Ибн Синаның" медициналық ғылым каноны "және әл - Хваризмидің" ғылым кілттері " ортағасырлық мәдениеттің ең монументалды туындыларымен қатар қоюға болады . Музыканың үлкен кітабінің мазмұны өте бай және терең болып келеді. Онда музыка ғылымының мәселелері, негізінен, бұрын жеке шығармалардың тақырыптары жинақталған және терең зерттелген. Фарабидің энциклопедиялық білімі мен ұмтылыстары осы мәселелерді қарастырудың өзіндік ерекшелігін анықтайды. Дәстүр аясында қалып, ғалым музыканы түсінудің жоғары деңгейіне жеткен және тұтас музыкалық-теориялық тұжырымдама жасай алған. Фарабидің трактатында ежелгі мұраның ортағасырлық Еуропаға берілуіне ықпал ете отырып, осы теория туралы білімнің жалғыз ғана көзі егжей-тегжейлі сипатталған.

Әл-Фарабидің «Ғылымдар классификациясы» атты еңбегінде музыка ілімі туралы негізгі ойлары айқын көрінеді.

Мұнда Фараби музыка теориясын бес салаға бөледі.

1. Музыка туралы ілімнің, негізгі, зерттеу объектісі, тәсілдері.

2. Музыка туралы ілімнің негіздері, тондардың өзара байланысы мен қатынасы.

3. Музыка теориясының негіздерін зерттеу тәсілдерін қолдана білу (тәжірибе)

4. Тондардың негізін құрайтын музыкалық ырғақтар табиғаты.

5. Музыкалық әуен, оны шығару жолдары (композиция)

«Музыканың