Қоғам және жеке тұлғаның бақыты: Әл-Фарабидің философиялық тұжырымдары

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРҒЫ БІЛІМ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Химия және химиялық технология факультеті

Наноматериалдар және нанохимия кафедрасы

        [pic 1]

СӨЖ

Тақырыбы: Қоғам және жеке тұлғаның бақыты: Әл-Фарабидің философиялық тұжырымдары

Оқытушы: PhD Философия докторы,

Философия кафедрасының аға оқытушысы Балабекұлы Д.                

 Студент: Алшынбаев Б. М.

Мамандығы: Наноматериалдар және нанохимия

Алматы, 2025 ж.

Жоспары:

Кіріспе  

Бақыт ұғымының маңызы – Адам өміріндегі бақыттың рөлі, оны философиялық тұрғыдан қарастырудың маңызы.  

Әл-Фараби және оның философиялық көзқарастары – Әл-Фарабидің негізгі еңбектері және оның философиядағы орны.  

Фарабидың бақыт туралы тұжырымдары – «Ізгі қала тұрғындарының көзқарастары туралы трактат», «Бақытқа жету туралы кітап», «Бақытқа жол сілтеу» еңбектеріндегі негізгі ойлар.  

Негізгі бөлім  

I бөлім: Бақыттың мәні және оның философиялық негіздері  

Бақыт – адамның жоғарғы мақсаты – Фараби бойынша адамның басты мақсаты кемелдікке жету, яғни ақыл-ойды дамыту және ізгілікке ұмтылу.  

Бақытқа жетудің негізгі шарттары – Адамгершілік, парасаттылық және білімнің рөлі.  

Ақыл мен парасаттың бақытқа әсері – Адамның ақылын жетілдіру арқылы рухани кемелдікке жетуі.  

Рухани кемелдік және адамның жетілуі – Жеке тұлғаның өз бойындағы қабілеттерін дамыту арқылы бақытқа қол жеткізуі.  

II бөлім: Қоғам және бақыт  

Ізгі қоғам – бақытқа жетудің кепілі – Қоғамның дұрыс ұйымдастырылуы, әділеттіліктің орнығуы.  

Жаман қала тұрғындарының көзқарастары және олардың бақытсыздығы – Әл-Фарабидің «Ізгі қала» және «Жаман қала» тұрғындары туралы тұжырымдары.  

Басшының рөлі және оның мінез-құлықтық қасиеттері – Мемлекет басшысының парасаты мен әділдігінің қоғам бақытына әсері.  

Фараби бақытты қоғам туралы идеяларын бүгінгі заманмен салыстыру – Заманауи қоғамдағы әділеттілік пен ізгілік мәселелері.  

III бөлім: Бақытқа жетудің практикалық жолдары  

Тәрбие мен білімнің маңызы – Фараби бойынша білім мен тәрбиенің адам өміріндегі орны.  

Әділдік пен ізгіліктің рөлі – Қоғамдағы әділдік принциптерін сақтау арқылы бақытқа жету.  

Адамгершілік және ішкі үйлесімділік – Жеке тұлғаның ішкі жан-дүниесінің үйлесімділігі, рухани тазалық пен өзін-өзі жетілдіру.  

Қорытынды  

Фараби идеяларының қазіргі қоғам үшін маңыздылығы – Философтың бақыт туралы тұжырымдарының бүгінгі күндегі өзектілігі.  

Жеке тұлға және қоғамның бақыты арасындағы байланыс – Жеке адамның бақыты мен қоғамдағы әділеттіліктің өзара байланысы.  

Эссенің негізгі түйіндері – Әл-Фараби еңбектерінің бақыт философиясындағы рөлі мен мәні.  

Кіріспе

        Бақыт ұғымының маңызы

Адам өмірінің мәні мен мақсаты ғасырлар бойы философтарды толғандырып келген басты мәселелердің бірі. Осы тұрғыдан алғанда, бақыт – адам болмысының негізгі категорияларының бірі ретінде маңызды орын алады. Бақытқа жету – әрбір адамның саналы түрде ұмтылатын басты мақсаты. Алайда, бақыттың мәні әртүрлі философиялық жүйелер мен дәуірлерде әрқалай түсіндірілді. Біреулер оны материалдық игіліктер мен ләззаттарға теңестірсе, енді біреулер рухани кемелдік пен ізгілікпен байланыстырады.

Философия тарихында бақыт туралы терең ой толғаған ғұламалардың бірі – Әбу Насыр әл-Фараби. Ол бақытты адамның ең жоғары жетістігі ретінде қарастырып, оған жетудің нақты жолдарын көрсеткен. Әл-Фарабидің пікірінше, шынайы бақыт – бұл адамның интеллектуалдық және рухани кемелдікке жетуі. Ол адамның бақытқа жетуі үшін тек жеке дамуы ғана емес, сонымен қатар қоғамның да ізгілікке ұмтылуы маңызды екенін атап өтеді.

Әл-Фараби өз еңбектерінде бақытты тек жеке адамның ғана емес, бүкіл қоғамның да негізгі мақсаты ретінде қарастырады. Ол өзінің «Ізгі қала тұрғындарының көзқарастары туралы трактатында» (арабша «Мадина әл-Фадила») бақытты қоғам құру үшін адамдардың арасында әділеттілік, білім мен ізгілік үстемдік етуі тиіс екенін айтады. Сонымен қатар, оның «Бақытқа жету туралы кітап» және «Бақытқа жол сілтеу» атты еңбектері де осы тақырыпқа арналып, бақытқа жету жолдарын түсіндіреді.