Қазіргі заманғы өнердің ерекшеліктері және адамзат дамуындағы маңызы

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі

Коммерциялық емес акционерлік қоғамы

Ғұмарбек Дәукеев атындағы

«АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ»

Әлеуметтік пәндер кафедрасы

№2 СЕМЕСТРЛІК ЖҰМЫС

Пән: Философия

Тақырыбы: Қазіргі заманғы өнердің ерекшеліктері және адамзат дамуындағы маңызы

Мамандық: 6В06102 – «Ақпараттық жүйелер»

Орындаған: Сыздық Ә.Р       тобы: Иск-21–1

Қабылдаған: ф. ғ. к., доцент Апашов С.Б.

                                               Алматы 2022 жыл

Жоспар:

Кіріспе

Heгізгі бөлім

1. Өзара қатынасы пен сұхбат – көркем шығармашылықтың мәндік жақтары ретінде

2. Өнер шығармасындағы жасаушы адам, кейіпкер адам және қабылдаушы адам

Қорытынды

Кіріспе

Өткен ғасырларда өнер адамды, әлемді табиғат деп бейнелеп, оны ұқсатуға

тырысқандығы мәлім. Табиғат әсем емес, оны көріп және сезіп

тұрған адамның жаны әсем. Аристотельдің «ars imitator naturam» - «өнер

табиғатқа еліктейді» атты қағидасы көптеген жүзжылдықтарға созылған

өлшем болды, Дегенмен, өз жанынан қоспай, өлі табиғатты бейнелеу адам

үшін адамды да, әлемді де көркейтпек емес. Әрине, өз арасында суретшілер

шығармашылықта ондай қағиданы бұзып жатқан кездері де болған шығар.

Өнердің адам мен әлемді көркейтуіне мұның үлесі қанша болды деген ой

туады. Шындығында, жоғарыда айтылған Аристотель қағидасының мәні әлде

қайда кең болса: «өнер де табиғат жолын ұстанады, табиғат жасағанды өнер

де жасайды, яқни, табиғат тәрізді формалар жасайды» дегенді білдіреді.

Сонда, бұл табағат жасағанды соқыр қайталау емес, шығармашылықтықтың

қанша дегенмен бар екенін растайды. Бұл мәнді. Онымен қатар, өнер

Аристотельде «техно» ars атты ұғымға ие. Ол «жасанды форма беруді

қамтитынға» қол өнері де кіреді деген. Сонымен суретшінің көру шындығын

бейнелеуге ұмытылысы оның әрдайым ізденіс идеалы болып келгені ақиқат. Ал, енді көру шындығы құнды ма әлде көркем ойланды қымбат па? Өнерде

көркейтудіп қамдай басқа тәсілдері бар? Аристотельде өнер мимесиспен,

қайталаумеп байланыстырылды. Аристотель санаған өнердің мәні сол ерекше

қайталаудың тарихи суреттемеден айырмашылығы, өнер жалпылық туралы

маңызды болатын заттар туралы айтатындығында. Өнер туындысынан

жасалған нақтылық «елес» болып адамды нақты эмоцияларды сезуге, бірақ

«сахнаға жүгірмеу», болып жатқан нәрсеге ара-қашықтық сақтауға тәуелді

етеді. Осындай алшактату және жинақтау амалы мүмкіндіктің ерекше

дәрежесінде, болып жатқан «шынайы еместе» болады. Бұл өнердегі миместің

сипаттамасы.

Дегенмен, бұл пікірлерді басқалардікімен салыстырып, әрі қарай

тереңдетейік. Ғарифолла Есім грек философы Аристотельдің өнерді

мимесис, яғни еліктеу деп түсіндіруге тырысқандығы қате пікір деп санайды.

«Өнер адамның дүниеге еліктеуінен туған жоқ, керісінше, әлемнің адамға

«еліктеуінен» туған. Әлем адамдық сипатқа ие болғанда көркемдік

қалыптасқан. Гректер қосымша қиялдағанымен, құдайлардың өзін бар

болғанда адам кейпінде суреттей алған. Адам баласынан асқан қиял жоқ.

Қиял қаншама «табиғатынан» шығып кеткісі келгенімен, оның өлшемі -

адам, оның қасиеттері. Мәселе, гек метафора, гипербола т.б. тәсілдер арқылы

адамдық қасиеттерді мейлінше ұлғайтып немесе кішірейтіп, ол кейбір

адамдық қасисттерді адамнан тыс онтологиялық мәнде, кеңістікте

қарастырып әуре сарсаңға түседі, себебі көркемдіктің өзі де, оны жасаушы