Философпен сұхбат

Қазақстан Республикасы білім жəне ғылым министрлігі

Əл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

[pic 1]

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: «Философпен сұхбат...»

Тексерген:Нығметова Əлия Темірланқызы

Алматы 2025ж

Юсуф Хас Хажибпен жүргізілген сұхбат

Қайырлы күн!

Бүгін бізде қонақта — түркі әдебиетінің көрнекті өкілі, «Құтты білік» дастанының авторы, ойшыл ғалым, мемлекет ісінің білгірі – Юсуф Хас Хажиб. Сізге бірнеше сұрақтар қойғым келеді. Жауап беруге дайынсыз ба?

– Иә, мен дайынмын. Сұрақтарыңызды қоя беріңіз.

– Ең алдымен, балалық шағыңыз туралы айтып берсеңіз. Қай жерде дүниеге келдіңіз, қандай ортада өстіңіз?

– Мен шамамен XI ғасырда, қазіргі Қырғызстан жеріндегі Баласағұн қаласында дүниеге келдім. Бұл қала сол замандағы Қараханидтер мемлекетінің маңызды мәдени, сауда және саяси орталығы болды. Балалық шағым білімге құштарлықпен өтті. Әкем мені жасымнан оқуға баулыды. Алғашқы білімімді өз қаламда алдым, кейіннен ғылым-білімге деген құштарлығым мені терең ізденістерге жетеледі.

– Әсерлі әңгіме. Сізді біз көбінесе «Құтты білік» шығармасының авторы ретінде танимыз. Осы еңбегіңіз туралы толығырақ айтып берсеңіз.

– «Құтты білік» — менің өмірімдегі ең басты еңбегім. Бұл шығарма 1069–1070 жылдары жазылып, Қашғар қаласында аяқталған. Ол мемлекет басқару ілімі, әлеуметтік тәртіп, әдеп-ахлақ, білім мен даналық туралы терең философиялық еңбек. Бұл еңбекте мен идеал басшының бейнесін, халық пен билік арасындағы қарым-қатынасты бейнеледім. Әділет, ақыл, бақыт, қанағат секілді ұғымдарды символикалық кейіпкерлер арқылы бердім.

– Керемет. Еңбегіңіздің аты да ерекше: «Құтты білік» — бұл атаудың мағынасы қандай?

– Бұл атау «бақытты өмір туралы білім», «мемлекетке құт әкелетін ілім» деген мағынаны білдіреді. Мен бұл еңбекті халыққа пайдалы, ел басқаруға бағытталған нұсқаулық ретінде жаздым. Жақсы басқару жүйесі тек билік иелері үшін емес, жалпы қоғамның игілігі үшін қажет деп есептедім.