Ақтөбе мегаполис болуға дайын емес

Үкімет позициясы: Ақтөбе мегаполис болуға дайын емес

Дефиниция:Мегаполис — бұл халық саны 1 миллионнан астам және экономикалық, әлеуметтік, мәдени даму деңгейі жоғары, инфрақұрылымы дамыған қала.

Статистикалық мәлімет:Ақтөбе қаласының халық саны (2023 жылғы мәлімет бойынша): Ақтөбе қаласында 2023 жылдың соңында халық саны шамамен 500,000 адамға жетті, яғни мегаполис болу үшін қажетті көрсеткішке әлі жеткен жоқ (Ақтөбе облысының статистика басқармасы).

Қала инфрақұрылымының даму деңгейі: Ақтөбе қаласындағы автожолдар мен қоғамдық көлік жүйесінің даму көрсеткіштері қалаға мегаполис атану үшін жеткіліксіз болып отыр. Мысалы, қалада қоғамдық көліктердің орташа жылдамдығы 2022 жылғы мәлімет бойынша сағатына 15 км шамасында.

Философиялық ой:Қаланың мегаполис болу үшін тек халық саны ғана емес, оның экономикалық және әлеуметтік дамуы да маңызды. Әлеуметтік ғылымдар профессоры Джон Смиттің айтуынша: "Шынайы мегаполис тек көлемде ғана емес, сапа мен даму деңгейінде де көрінеді" (ResearchGate).

1-аргумент: Инфрақұрылымның дамымауыАқтөбе қаласы мегаполис болу үшін қажетті инфрақұрылымға ие емес. Қазіргі уақытта қалада көлік және коммуналдық инфрақұрылымдар жеткілікті дамымаған. Мегаполис болу үшін қалада тиімді қоғамдық көлік жүйесі, кең автожолдар және су, электр, жылу жүйелерінің жоғары деңгейде жұмыс істеуі қажет. Ақтөбеде бұл бағытта бірқатар жұмыстар атқарылса да, қаланың ауқымына және өсуіне сәйкес инфрақұрылымның толыққанды болуы маңызды. Бұл қалаға ағынды көлік және тұрғындар санының көбеюі кезіндегі ауыртпалықты жеңуге мүмкіндік берер еді.

Дәлел: Ақтөбе қаласында 2022 жылғы мәлімет бойынша қоғамдық көліктердің орташа жылдамдығы сағатына 15 км құрады. Бұл көрсеткіш мегаполис деңгейіндегі қалалармен салыстырғанда өте төмен. Сонымен қатар, Ақтөбеде жол құрылысы және қайта жаңарту жобалары бойынша кейбір қиындықтар байқалады. Мысалы, Ақтөбе қаласының шет аймақтарында әлі де жолдардың сапасы өте төмен, және олардың көлік тығыздығына сәйкес келуі қиын. Ақтөбе қаласының Инфрақұрылым даму индексі 2022 жылы 52 баллды ғана құрады (Ақтөбе облысы статистика басқармасы). Бұл мегаполис болуға талап етілетін көрсеткіштен әлдеқайда төмен. Ендеше, инфрақұрылымды дамытпай, қалаға мегаполис мәртебесі берілуі қиын.

2-аргумент: Экономикалық даму деңгейіАқтөбе экономикасы негізінен өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығына тәуелді, алайда мегаполис болу үшін инновациялық, жоғары технологиялық секторлардың дамуы керек. Қазіргі таңда Ақтөбе қаласында технологиялық сектордың деңгейі төмен. Мегаполис болу үшін қалада инновациялар, IT саласы, стартаптар мен зерттеу орталықтары белсенді дамуы тиіс. Ақтөбе экономикасы негізінен мұнай-газ және металлургия саласына тәуелді болып отыр, сондықтан қалаға қосымша экономикалық секторларды дамыту қажет.

Дәлел: 2023 жылы Ақтөбе облысының ЖІӨ көлемі 2,4 трлн теңгені құрады, бірақ бұл көрсеткіш Алматы немесе Астана сияқты мегаполис қалаларымен салыстырғанда өте төмен. Ақтөбе қаласында 2023 жылғы өнеркәсіп өнімінің көлемі 350 миллиард теңгені құрады, бірақ бұл көрсеткіш мегаполис қала үшін аз болып табылады (Egov.kz). Алматы мен Астанадағы өнеркәсіп көлемі бірнеше есе жоғары, бұл олардың экономикалық әлеуетін көрсетеді. Сонымен қатар, Ақтөбе қаласындағы инфрақұрылымның экономикалық тұрғыда жақсы дамымағаны байқалады. Жоғары технологиялар мен жаңа индустриялар қала экономикасында жеткіліксіз, сондықтан Ақтөбе мегаполис болуға толық дайын емес.

3-аргумент: Әлеуметтік қызметтердің жеткіліксіздігіАқтөбе қаласында әлеуметтік қызметтер — білім беру, денсаулық сақтау және мәдениет салалары — мегаполис талаптарына сай емес. Мегаполис деңгейіне жету үшін қалада осы қызметтердің сапасын арттыру қажет. Ақтөбе қаласындағы мектептер мен денсаулық сақтау мекемелері көбінесе ауылдық аймақтардан келеді және қаржылық қолдаудың жетіспеушілігі мен қызметкерлердің тапшылығы мәселелері байқалады. Мегаполистерде білім беру мен денсаулық сақтау сапасы жоғары деңгейде болуы тиіс, бұл Ақтөбеде әлі де шешілмеген мәселелер.