Еңбек қызметіндегі мотивация

Психология жане коммуникативті дағдылар кафедрасы

Еңбек қызметіндегі мотивация

Тексерген: 

Орындаған:

 Мамандығы:

Топ:

2020 жыл

Мотивация (ағылш. motіvation) – қолданылу ыңғайына қарай қазақша "ниет", "түрткі", "кірісу", "жігерлену", "ынталану" сөздерінің мағынасына жақын келетін, қазіргі заман мәдениеті мен гуманитарлық ғылымдарында кең қолданылатын ұғым. Бұл ұғымды алғаш рет немістің иррационалды волюнтаризм философы А.Шопенгауэр өзінің философиялық шығармасында жеткілікті төрт негіздің бірі ретінде қарастырған. Moveo латынша сөз болып, "қозғалу, әрекет ету" мағынасын береді, демек motіvation сөзбе сөз мағынада "қозғалту, әрекетке келтіру" мағынасын береді. Бірақ қазіргі заман мәдениетінде ол тіке мағынасында емес, көбіне көп ауыспалы, жетілдірілген, түрлендірілген мағынада қолданылады.

Еңбек мотивациясы дегеніміз - жеке орындаушыны немесе адамдар тобын ұйымның мақсаттарына жетуге, шешімдерді немесе жоспарланған жұмысты нәтижелі орындауға ынталандыру процесі.

Қызметкерлердің жоғары уәждемесі - бұл ұйымның табысты болуының маңызды шарты. Қызметкерлердің жұмыс нәтижелері мен жұмыс тәртібі олардың уәждемелерімен ғана емес анықталады. Мотивация компания мәдениетінің маңызды элементіне айналады және ұйымдық мінез-құлық моделіне әсер етеді. Адамдардың барлық дерлік саналы әрекеттері мотивацияланған немесе белгілі бір себептерге байланысты. Менеджердің міндеті - қызметкерлердің мотивтері мен қажеттіліктерін айқындау және қызметкерлерді тапсырманы орындауға итермелейтін мінез-құлқын бағыттау. Бұл еңбек мотивациясының мәні.

Еңбек мотивациясы - бұл еңбек ұжымын және ұйымда жұмыс істейтіндердің барлығын белсенді етуге және жоспарда белгіленген мақсаттарға жету үшін тиімді жұмыс жасауға ынталандыруға бағытталған іс-әрекет.

Еңбек мотивациясының негізгі принциптері:

- еңбек мінез-құлқын полимотивациялау;

- мотивтердің иерархиялық ұйымдастырылуы;

- әділеттілік принципі;

- нығайту принципі.

Жұмыс ортасының ынталандырушы әсерін күшейту келесі бағыттар бойынша жұмысты қамтиды:

- жұмысты ұйымдастыру арқылы қызметкерлерді ынталандыру

- материалдық ынталандыру жүйесі

- моральдық ынталандыру

- мақсат қою арқылы мотивация

- жұмыс кестесін өзгерту

- қызметкерлерді ақпараттандыру

Қызметкерге мотивациялық әсер тек дәстүрлі ынталандыру құралдарымен (ақшалай және моральдық) ғана емес, сонымен бірге орындалған жұмыстың сипаттамасымен де қамтамасыз етіледі. Жұмысшылардың еңбек мотивациясына негізгі әсер ететін жұмыстардың келесі сипаттамалары әсер етеді:

- жұмысты орындау үшін қажетті әр түрлі дағдылар;

- қызметкер орындаған міндеттердің толықтығы;

- міндеттердің маңыздылығы, маңыздылығы, жауапкершілігі;

- мердігерге берілген тәуелсіздік;

- кері байланыс.

Еңбек мотивациясының маңызды құрамдас бөлігі - адамның жұмыс орнымен және орындалған жұмыстармен қанағаттану дәрежесі. Қызметкерлердің ұйымдағы жұмысына қанағаттанушылығының артуы олардың өнімділігінің артуына әкеледі. Қанағаттанудың жоғары деңгейлері жақсы нәтижеге әкеледі.

Менің ойымша, ұйымдастырушылық басқарудың осы саласының тұрақты дамуы қамтамасыз етіледі және адам болған кезде - оны зерттеу, оның әрекеттері мен іс-әрекеттері шексіз.

Адамдардың іс-әрекетінің тиімділігінің шешуші себеп факторы олардың мотивациясы болып табылады.

Еңбекті басқарудың мотивациялық аспектілері нарықтық экономикасы дамыған елдерде кеңінен қолданылады. Біздің елімізде экономикалық мағынадағы еңбек уәждемесі ұғымы өндірісті демократияландыруға байланысты жақында пайда болды. Бұрын ол негізінен өнеркәсіптік экономикалық әлеуметтануда, педагогикада және психологияда қолданылған. Бұған бірнеше себептер бар. Біріншіден, экономикалық ғылымдар өз пәндерінің аталған ғылымдармен байланысын талдауға тырыспады, екіншіден, таза экономикалық мағынада, жақында «ынталандыру» ұғымы «ынталандыру» ұғымымен алмастырылды. Мотивациялық процесті осындай біркелкі түсіну қысқа мерзімді экономикалық мақсаттарға баса назар аударып, бірден пайдаға қол жеткізді. Бұл қызметкердің қажеттілікке түрткі болатын жеке басына кері әсерін тигізді, өзінің дамуына, өзін-өзі жетілдіруге деген қызығушылығын тудырмады, дәл дәл осы жүйе өндіріс тиімділігін арттырудың маңызды резерві болып табылады.