Гуманизмнің пайда болуының тарихи алғышарттары. Ерте гуманизм

С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан Университеті

Баяндама

Тақырыбы: Гуманизмнің пайда болуының тарихи алғышарттары.Ерте гуманизм

Орындаған:“6B01601” Тарих- 2 курс студенті

Оразбекова Бақытгүл

Тексерген: Булгынбаева Аяулы Калымбековна

Өскемен

2024

Жоспар:

Кіріспе

1. Гуманизм
2. Ерте гуманизм
3. Гуманизмнің пайда болуының тарихи алғышарттары

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Баяндама мақсаты: гуманизмнің қалыптасу тарихын,тарихи алғышарттарын анықтау.

Баяндама міндеті:адамды бірінші орынға қоятын дүниетаным принципі-гуманизм.Гуманизмнің пайда болуының тарихи алғышарттарын ашу. Гуманизм ұғымының мәнін және оның дамуын ашу.

Кілт сөздер:гуманизм,гуманистер,орта ғасыр,Ренессанс,Қайта өрлеу.

Аннотация.

Гуманизм-бұл XIV ғасырда Қайта өрлеу дәуірінде Италияда пайда болған философиялық ағым, бұл қозғалыс адамдардың құндылығына негізделген, әртүрлі ырымдардың немесе догмалардың маңыздылығын жоққа шығарып, сыни және ұтымды ойлауға үлкен мән береді.Әлемдік мәдениеттің ерекшелігі ретінде гуманизм ежелгі әлемде пайда болды. Египеттегі ежелгі патшалық дәуірінен (б.з. д. III мыңжылдық) бізге Діни қызметкер Шешаның жазуы сияқты сөздер келді.Ежелгі мысырлықтар адамның адамгершілік мінез-құлқының, гуманизмнің керемет принциптерін дамыта алды. Қайта өрлеу мәдениетінің идеялық негізі гуманизм болды.

Кіріспе

Орта ғасырлар мен қазіргі заманның басында шіркеудің адамға елеусіз және күнәкар болмыс ретінде қарауына қарсы жаңа дүниетаным пайда болды — гуманизм (лат. humanus-адам, адам). Оның жақтастары гуманистер деп атала бастады. Гуманизм философиялық негізге, Еуропалық Қайта өрлеу идеологиясына айналды.

Гуманистер адамның бақыты жерде,ақыретте емес, өмір, бостандық, әділеттілік және жақсы әлеуметтік құрылым құқығы туралы жариялады. Алайда гуманизмді идеализациялауға және оның ішкі қайшылықтарын елемеуге болмайды. Католик шіркеуінің рухани билігінен адам тұлғасын босату арқылы гуманизм сонымен бірге қоғамдағы адамдардың өзара әрекеттесуіне теріс әсер ете алатын терең индивидуализмді тәрбиелеуге ықпал етті.XVI ғасырда. гуманистік қозғалыс Еуропа елдерінің көпшілігін қамтыды: Англия мен Нидерландыдан Германия мен Швейцарияға, Пиреней түбегінен Польша мен Венгрияға дейін.

Ренессанстың негізгі идеялары әдебиетте көрініс тапты. Итальяндық Жазушылар Франческо Петрарка, Джованни Боккаччо, гуманистік Жазушылар Франциядан Франсуа Рабле, Англиядан Уильям Шекспир, Испаниядан келген Мигель де Сервантес адамға діни алалаушылықсыз, күрделі сезімдері бар, қоршаған әлемді ақыл-ой мен жеке тәжірибе арқылы білуге ұмтылған адам ретінде қарады.

Гуманизм.

Гуманистер адамды шынымен адам және табиғи субъект еткен білімді жеткізуге тырысты.Гуманистер "әр адамға адамгершілікпен қарау керек"дейді. Бұл гуманизм ілімдерінің алтын ережесі, оған сәйкес"сіз басқалардың сізге қалай қарағанын көргіңіз келмесе, басқаларға солай қарамауыңыз керек".

Гуманизмнің негізгі ерекшеліктері:

•  Гуманизм Италияның гүлденген қалаларының буржуазиялық қоғамы арасында пайда болды.
• Ол ортағасырлық әлемге тән ғаламның теоцентрлік тұжырымдамасын антропоцентрлік ойлау формасымен алмастырды.
• Гуманистер әлемді илаһи аян арқылы түсіндіретін догматикалық ойлауды емес, сыни ойлауды дамытуды ұсынды.
• Олар адамды Құдайдың ең керемет жаратылысы деп санады және осы мағынада табиғат адамға бағынады деп сендірді.
• Гуманизм классикалық мәдениеттің (Ежелгі Греция мен Рим)эстетикалық және философиялық құндылықтарына қайта оралды, Құдайдың емес, адамның көріністеріне назар аударыңыз.
•  Гуманистер ежелгі философиялық шығармаларды қалпына келтіріп, оларды өзіндік тілдерінде зерттеді.
• Білімге деген қызығушылық ғылыми-техникалық жаңалықтардың дамуына әкелді. Математика, астрономия, анатомия және медицинада үлкен жетістіктер болды.
• Жаңа білім көркем шығармашылықта да қолданылды.Ол әлемді білу және түсіндіру үшін сенім емес, ақыл мен тәжірибені қолдануға тырысты.

Ерте гуманизм.

Алғаш рет "гуманист" сөзі 1490 жылы ХVI ғасырдың ортасында кездеседі. Кіші өнер факультеттерінде studia humanitatis кешенінің пәндерін оқыған философия, риторика, тарих, поэтика мамандары мен оқытушылары осылай атала бастады. Әрине, Италияда ең алдымен гуманист ежелгі тілдерді білетін, тарихты, ежелгі әдебиетті, философияны, поэзияны және т. б. білетін білімді адам ретінде идея дамыды.

Итальяндық гуманизм үш ғасырды – ХІV ғасырдан бастап ХVII ғасырдың басына дейін (Солтүстік Ренессанс елдерінде – Германия, Франция және т. б. - гуманизм кейінірек дами бастады - тек XV ғ. соңында өзінің гүлденуіне қол жеткізді, содан кейін ХVI ғасырда құлдырауға ұшырады). МГУ профессоры Лидия Михайловна Брагинаның айтуынша – итальяндық гуманизмді зерттеу саласындағы ең ірі маман-соңғысының дамуының 5 кезеңі (немесе кезеңдері) болған: