Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтары үшін әкімшілік және қылмыстық жауапкершілік

Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтары үшін әкімшілік және қылмыстық жауапкершілік

Сыбайлас жемқорлық – бұл мемлекеттік билікті, басқару қызметтерін, лауазымды өкілеттіктерді жеке бас пайдасына немесе мүддесіне пайдаланумен байланысты қоғамға зиян келтіретін құбылыс. Бұл құбылыс мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық дамуын тежейді, қоғамдық ресурстарды тиімсіз пайдалануға әкеледі және халықтың мемлекеттік басқаруға деген сенімін төмендетеді. Осыған орай, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтары үшін әкімшілік және қылмыстық жауапкершілік белгіленген.

1. Әкімшілік жауапкершілік

Қазақстан Республикасының “Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі” (ӘҚБтК) сыбайлас жемқорлыққа қатысты бірқатар әкімшілік құқық бұзушылықтарды қарастырады. Бұл құқық бұзушылықтарға, мысалы:

        •        Мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілетті тұлғалардың, мемлекеттік қызметшілердің мүдделер қақтығысын шешпеуі;

        •        Сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне байланысты заңнамалық шектеулерді бұзуы;

        •        Мемлекеттік қызметшілердің заңсыз сыйақы немесе сыйлық алуы жатады.

Әкімшілік жауапкершілікке тарту көбінесе:

        •        Айыппұл салу,

        •        Алынған заңсыз мүлікті тәркілеу,

        •        Қызметінен шеттету түрінде көрініс табады.

Мысалы, ӘҚБтК-нің 676-бабына сәйкес, мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілетті тұлғаның заңсыз материалдық сыйақы алуы үшін айыппұл қарастырылған.

2. Қылмыстық жауапкершілік

Сыбайлас жемқорлық әрекеттері елеулі зиян келтірсе немесе қоғамға қауіпті сипат алса, қылмыстық жауапкершілік көзделеді. Бұл жауапкершілік Қазақстан Республикасының “Қылмыстық кодексінде” (ҚК) бекітілген. Қылмыстық жауапкершілікке жататын әрекеттерге мыналар жатады: