Мен және менің әлеуметтік рөльдерім

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

[pic 1]

Факультет: «Химия және химиялық технологиялар»

Кафедра: «Химия»

БӨЖ

Тақырыбы: «Мен және менің әлеуметтік рөльдерім»

                                                                       Орындаған: Серікбол Альбина

                                        Тексерген: Тауекелова Толганай Батырбековна

Алматы 2023

Кіріспе

Әлеуметтік рөл – бұл жеке тұлғаның әлеуметтік институттар жүйесіндегі әлеуметтік орнымен, әлеуметтік және жеке қатынастарымен объективті түрде анықталатын адам мінез-құлқының үлгісі. Әлеуметтік рөл - бұл белгілі бір мәртебеге ие адамнан күтілетін мінез-құлық. Әртүрлі адамдар арасындағы қарым-қатынастың кез келген тәсілінде мұндай әрекеттестікке қатысатын индивидтердің әрқайсысы белгілі бір рөл атқарады. Әрбір әлеуметтік жағдайда әрбір жеке тұлға белгілі бір рөл атқарады: әке, шеше, ұл, қызы, профессор, студент, жанкүйер, сатып алушы, жолаушы, т.б. Қазіргі қоғам адамдардан белгілі бір рөлдерді орындау үшін мінез-құлық үлгілерін үнемі өзгертуді талап етеді. Сонымен қатар, қазіргі қоғамда индивид бір уақытта қарама-қайшы талаптары бар бірнеше рөлдерді орындау талап етілетін жағдайларда туындайтын рөлдік қақтығыстар кең таралған. Әдетте, кез келген рөлді орындау адамның қабылданған әлеуметтік нормалар мен басқалардың үміттерін орындауға ұмтылуымен байланысты.

Тұлғаның рөлдік теориясында негізгі аналитикалық бірліктерге мен (тұлға бірлігі), әлеуметтік статус (әлеуметтік құрылым бірлігі) және әлеуметтік рөл (мәдениет бірлігі) жатады. Жеке тұлғаның әлеуметтік көзқарасы оның отбасы мен қоғамдық өмірге қатысу тәсілдерін талдауды қамтиды. Бұл қарастырылатын тақырыптың өзектілігін анықтайды.

Негізгі бөлім

Әлеуметтік рөлге анықтаманы алғаш рет 1936 жылы американдық әлеуметтанушы Р.Линтон берген. Ол әлеуметтік рөлді әлеуметтік мәртебенің динамикалық жағы ретінде, оның жеке адам белгілі бір жағдайларда өзін ұстауы тиіс нормалар жиынтығымен байланысты функциясы ретінде қарастырды. Бұл нормалар белгілі бір әлеуметтік мәртебеге ие адамның басқа статустағы адамға қатысты орындай алатын мінез-құлық түрлерін және, керісінше, біріншіге қатысты екінші адамның әрекетін анықтайды. Әлеуметтік рөл ұғымы, демек, адам тұрақты және ұзақ уақыт бойы белгілі бір жағдайларда қалыптасқан мінез-құлық қасиеттерін, т.б. оның басқа адамдардың үміттеріне сәйкес келетін белгілі бір стереотиптері. Демек, әлеуметтік рөлді әлеуметтік топтың, жалпы қоғамның белгілі бір мәртебелік позицияларды иеленген тұлғаларға қоятын күтулері мен талаптарының жиынтығы ретінде де анықтауға болады. Бұл күтулер, тілектер, талаптар нақты әлеуметтік нормаларда бейнеленген.

Менің алғашқы әлеуметтік рөлдерім ата-анамның қызы, атам мен әжемнің немересі, әпкем,бауырым болды. Бұл рөлдер туа біткен деп саналады.

Мен де доспын, таныспын. Мен көпшіл адаммын, оңай танысамын. Мен бұл өмірде бақыттымын - айналамда шынымен жақсы адамдар көп.

Мен студентпін, бұрында мектеп оқушысы едім. Мен оқуды жақсы көремін, бірақ мен үздік студент болмасам да, оқуымда бірдеңе істеу керек болса, кем дегенде, мен әрқашан оң нәтиже аламын.

Менің әлеуметтік мәртебемді анықтайтын негізгі рөлім әлі анықталған жоқ, ол адам еңбек ете бастаған кезде алатын мәртебе немесе қызмет рөлі.

Әлеуметтік рөлдің негізгі сипаттамалары эмоционалдылық, алу әдісі, масштабы, формализациясы және мотивациясы болып табылады. Кез келген әлеуметтік рөл осы сипаттамалардың кейбір комбинациясын қамтиды. Жалпы алғанда, адамның өмірінде, қоғам ішінде тиімді қызмет ету қабілетінде атқаратын әлеуметтік рөлі өте маңызды.

Қоғамның жеке адамға қоятын талаптарының жиынтығы әлеуметтік рөлдің мазмұнын құрайды.Берілген күйден туындайтын рөлдер жиынтығы рөлдер жиынтығы деп аталады.

Әлеуметтік мәртебенің ерекшеліктерін қарастырайық. Әлеуметтік жүйеде әрбір адам бірнеше позицияларды алады. Белгілі бір құқықтар мен міндеттерді қамтитын осы лауазымдардың әрқайсысы мәртебе деп аталады. Адамның бірнеше мәртебелері болуы мүмкін. Бірақ көбінесе оның қоғамдағы орнын біреу ғана анықтайды. Бұл күй негізгі немесе интегралдық деп аталады. Көбінесе басты немесе ажырамас мәртебе оның лауазымына байланысты болады. Әлеуметтік мәртебе сыртқы мінез-құлық пен сыртқы көріністе де және ішкі позицияда көрінеді.