Қожа Ахмет Ясауидің өмірбаяны және тарихи кезең

ҚОЖА АХМЕТ ЯСАУИ ЖӘНЕ ОНЫҢ РУХАНИ МҰРАСЫ

Жоспар

1. Кіріспе
  - Қожа Ахмет Ясауидің тарихи орны және оның түркі-ислам әлеміндегі рөлі
  - Зерттеу мақсаты мен міндеттері

2. Негізгі бөлім
  - Қожа Ахмет Ясауидің өмірбаяны және тарихи кезең
  - Ясауидің діни-философиялық көзқарастары
  - "Диуани Хикмет" және оның әдеби, тарихи, діни мәні
  - Ясауидің сопылық мектебі және оның ерекшеліктері
  - Ясауи кесенесі: тарихы, сәулет ерекшеліктері және мәдени мұра ретіндегі маңызы
  - Қожа Ахмет Ясауидің мұрасы және оның қазақ мәдениетіндегі орны
  - Ясауи ілімінің бүгінгі таңдағы өзектілігі

3. Қорытынды
  - Қожа Ахмет Ясауидің қазақ руханиятындағы және әлемдік мәдениеттегі орны

4. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Қожа Ахмет Ясауи – XI-XII ғасырларда өмір сүрген аса көрнекті діни ғұлама, сопылық жолдың ірі өкілі, ақын және ұстаз. Ол ислам дінін түркі халықтары арасында насихаттап, сопылық ілімді дамытқан қайраткер. Оның өмірі мен шығармашылығы тек Орта Азиядағы ғана емес, жалпы мұсылман әлеміндегі рухани дамуға үлкен ықпал етті.

Негізгі бөлім

1. Қожа Ахмет Ясауидің өмірбаяны және тарихи кезең

Қожа Ахмет Ясауи шамамен 1093 немесе 1103 жылы қазіргі Қазақстанның Түркістан облысында дүниеге келген. Оның әкесі – Шейх Ибраһим, анасы – Қарашаш ана. Ол Исфиджабта бастапқы білім алып, кейіннен Бұхарада Юсуф Хамаданидан діни ілім үйренді. Ясауи түркі халықтары арасында исламды кеңінен таратып, өзінің сопылық ілімін қалыптастырды.

2. Ясауидің діни-философиялық көзқарастары

Қожа Ахмет Ясауи исламды рухани кемелдену жолы ретінде қарастырды. Оның негізгі діни қағидалары:
- Шынайылық пен жүрек тазалығы;
- Дүниеге қызықпау және аскетизм;
- Тәубе мен сабыр;
- Сопылық жолы (зікір, ұстазға адалдық, өзін-өзі тәрбиелеу).

3. "Диуани Хикмет" және оның әдеби, тарихи, діни мәні

"Диуани Хикмет" – Қожа Ахмет Ясауидің негізгі шығармасы. Ол түркі тілінде жазылған сопылық поэзия үлгісі. Бұл еңбек халыққа түсінікті тілде жазылып, оларды адамгершілікке, рухани тазаруға шақырды. "Диуани Хикмет" қазақ поэзиясына да ықпал етті.

4. Ясауидің сопылық мектебі және оның ерекшеліктері

Қожа Ахмет Ясауи негізін қалаған сопылық мектеп "Ясауия" деп аталады. Оның ерекшеліктері:
- Ұстаз бен шәкірт байланысы;
- Дауыстап зікір салу дәстүрі;
- Аскетизм (дүниеден бас тарту);
- Түркілік дәстүрлермен үйлесімділік.