Алаш зияларының сталиндік қуғын сүргінге ұшырауы

КСРО-дағы сталиндік саяси қуғын-сүргін мәселесі қазіргі тарихнамада «бос орын» емес. Бұл құбылыстарды талдауға қазіргі отандық зерттеушілер елеулі үлес қосты.Бірақ авторлардың көпшілігі КСРО-дағы репрессияны тарихнамалық тұрғыдан зерттеуді өз алдына міндет етіп қойған жоқ. Кеңестік тарих ғылымында сталиндік саяси қуғын-сүргін мәселесіне тарихнамалық зерттеулер жүргізу қажеттілігі ерекше атап өтіледі.

Бұл мақаланың мақсаты кеңестік тарихшылардың басылымдарындағы сталиндік саяси қуғын-сүргін (1928–1953) мәселесінің даму дәрежесін анықтау болып табылады.

Репрессия кең мағынада жазалауды, мемлекеттік органдар қолданатын жазалау шарасын білдіреді. Мемлекеттік терроризмнен айырмашылығы, репрессия демонстрациялық емес, құрал болып табылады. Бағыт тұрғысынан репрессия әрқашан консервативті, яғни. бар жүйені қорғауға және сақтауға бағытталған.

Кез келген репрессия саяси зорлық-зомбылықтың көрінісі болып табылады. Дж.Гальтунгтың саяси зорлық-зомбылық типологиясында зорлық-зомбылықтың өзі екі үлкен түрге бөлінеді: тікелей және құрылымдық. Тікелей зорлық-зомбылық тек нақты адресатқа ие емес, сонымен бірге зорлық-зомбылықтың нақты анықталған көзі де болады. Құрылымдық зорлық-зомбылық әлеуметтік жүйеге салынған сияқты: «...адамдар тікелей зорлық-зомбылық арқылы ғана өлтірілмейді, сонымен қатар оларды әлеуметтік жүйе де өлтіреді».

Қазіргі Ресей заңнамасында «саяси қуғын-сүргін» саяси себептер бойынша мемлекет қолданатын әртүрлі мәжбүрлеу шараларын мойындайды: бас бостандығынан айыру, психиатриялық мекемелерге мәжбүрлеп емдеуге орналастыру, елден шығару және азаматтықтан айыру, халық топтарын жерлерден көшіру. тұрғылықты жері, арнайы қонысқа жер аудару, бас бостандығын шектеу жағдайында мәжбүрлі еңбекке тарту, сондай-ақ мемлекет немесе саяси жүйе үшін әлеуметтік қауіпті деп танылған адамдарды құқықтары мен бостандықтарынан өзге де айыру немесе шектеу негізінде соттардың және сот функциялары жүктелген басқа да органдардың немесе атқарушы билік органдары мен лауазымды адамдарының әкімшілік жолмен жүзеге асырылатын таптық, әлеуметтік, ұлттық, діни немесе өзге де негіздер.

Өзінің табиғаты бойынша саяси қуғын-сүргін құқықтық емес мемлекеттің өнімі болып табылады, құқықтық