Қазақстанның аймақтық және аймақтық емес табиғи – территориалды жүйелері

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Қарағанды техникалық университеті

Тау-кен факультеті

«Мұнай-газ саласындағы табиғатты ұтымды пайдалану»

пәні бойынша

«Қазақстанның аймақтық және аймақтық емес табиғи – территориалды жүйелері» тақырыбындағы

РЕФЕРАТ

                                 Орындаған: НД 18-1 тобының студенті

                              Уралова К.А

                                Тексерген: оқытушы Ауелбекова А.Ж

Қарағанды 2021

Жоспары

Кіріспе.....................................................................................................................3

Негізгі бөлім...........................................................................................................4

1.  Аймақтардың əлеуметтік-экономикалық даму ерекшеліктері.....................4

2.  Қазақстан аумағындағы жер бедерінің дамуы мен қалыптасуы...................5

2.1 Шығыс Еуропа жазығы....................................................................................6

2.2 Тұран жазығы....................................................................................................8

2.3 Солтүстік Қазақ жазығы.................................................................................10

Қорытынды............................................................................................................12

Пайдаланылған әдебиеттер...................................................................................13

Кіріспе

          Қазақстан − Еуразияның орталық бөлігінде орналасқан. Оның шекараларының ұзындығы 12,2 мың шақырым, оның 600 шақырымы Каспий теңізі арқылы өтеді. Қазақстанның табиғи және климаттық жағдайлары оның терең материктік орналасуымен айқындалады. Елдің жартысына жуығы шөлдер мен шөлейттер, ал төрттен бір бөлігі дала. Биік таулы аймақтар аумақтың 10% - ын алып жатыр. Қазақстанның оңтүстік-шығысында орналасқан Тянь-Шань тауларында елдің ең үлкен шыңы – хан-Тегри шыңы орналасқан. Оның биіктігі жеті мың метрге жетеді (теңіз деңгейінен 6995 М).

Мұндай шыңдардың болуы бұл тау жүйесінің жақында пайда болғанын көрсетеді. Шынында да, Неогенде басталған Тянь-Шань тауларының қалыптасу процесі қазір де жалғасуда. Мұны жер қыртысының тектоникалық тербелістері (жер сілкінісі) дәлелдейді. Оңтүстік-шығыста, Қазақстан мен Қытай шекарасында үлкен тау сілемі – Жоңғар Алатауы орналасқан, оның шыңдары мұздықтармен жабылған.

Аймақтардың əлеуметтік-экономикалық даму ерекшеліктері

    Кез келген ел экономикасы үшін аймақтық деңгейде, олардың даму ерекшеліктері негізінде, мемлекеттік реттеудің маңыздылығы өте жоғары. Аталмыш маңыздылықтың басты сипаты ел аймақтарының даму деңгейлерінің əртүрлілігінде болып табылады. Осы негізде мемлекеттің аймақтарға қатысты ұстанымдары мен реттеу механизмдерін қолдану бағыттарының таңдалуы да өзекті мəселе болып табылады.

Қазақстан аумағындағы жер бедерінің дамуы мен қалыптасуы

            Қазақстанның қазіргі жер бедері палеогеографиялық дамудың талай ұзақ кезеңдерінен кейін, теңіздік және континенттік жағдайлардың алмасып отыруынан, климаттың үнемі өзгеріске ұшырауынан және тектоникалық қозғалыстардың нәтижесінде қалыптасқан. Республиканың орталық бөлігінде болған варийлік (герциндік) тау жүйелері палеозойдан бастап қарқынды континенттік мүжілуге ұшырау салдарынан, қалдық қырқалы денудациялық жазықтар мен аласа тауларға айналды. Төрттік кезеңде ғана Маңғыстау түбегі мен оған жапсарлас аудандар климаты қуаң жазық құрлыққа айналды. Қазақстанның оңтүстік-шығысында неоген-төрттік кезеңде түзілген биік таулы аймақтың қалыптасу процесі бүгінге дейін созылуда. Оған жер қыртысының осы аймақтағы қозғалыстары мен сілкінулері дәлел. Таулы өңірді табиғат тарихында 3 рет мұз басқан, соның салдарынан мұнда қар, мұздықтық, аңғарлар, мореналық материалдар ұшырайды.