Совершенствование экономического механизма управления водными ресурсами трансграничных рек Республики Казахстан

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

Южно-Казахстанский государственный университет им.М.Ауезова

УДК 338.24:626.81(574)                                                  На правах рукописи

Нысанбекова Елдана Алтаевна

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ЭКОНОМИЧЕСКОГО МЕХАНИЗМА УПРАВЛЕНИЯ  ВОДНЫМИ РЕСУРСАМИ ТРАНСГРАНИЧНЫХ РЕК РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

(НА ПРИМЕРЕ ЮКО)

Диссертация на соискание академической степени магистра экономических наук по специальности 6М050600 – «Экономика»

                                                                             Научный руководитель:

к.э.н., доцент Альжанова А.А.

Шымкент, 2015[pic 1]

Түйіндеме

Магистрлік диссертация 98 бет, 16 кесте және 11 суреттен тұрады.

Орталық Азия өңіріндегі су бөлу мәселелері олардың рұқсатынан алыс болып тұр. Қазақстан сумен толық жабдықталған Орталық Азия мемлекеттерінің бірі болып табылады. Болашақта республикаға трансшекаралық өзен ағынын азайту үшін, ол шекаралық мемлекеттердің өсіп келе жатқан экономикалық қызметімен байланысты болады деп күтілуде.

Қазақстан Республикасының жаңартылатын су ресурстарын жартысына жуығы, оның аумағынан тыс жерде құрылған жылдан бастап, ел үшін трансшекаралық су объектiлерiн, су ресурстарын бірлесіп пайдалану мен қорғау мәселелерін шешу маңызға ие болып табылады. Сырдария өзені бассейнінің су ресурстарын пайдалану, кешенді көзқарас, яғни проблемаларды шешу үшін, барлық мүдделі тараптардың қатысуымен кешенді су ресурстарын басқарумен байланысты. Трансшекаралық ағын сулар басқару жүйесі Сырдария өзені бассейнінің су ресурстарын ұтымды пайдалану болып табылады, оның мақсаты жаңа деңгейге көтеру керек. Су ресурстарын ықпалдасып басқару ұлттық және аймақтық мүдделерін сәйкес гидротехникалық қызметінің барлық режимдерін оңтайландыруға мүмкіндік береді.

Диссертациялық зерттеудің негізгі ережелерін ғылыми жаңалығы төмендегідей болып табылады:

- автор, трансшекаралық су ресурстарын басқару, экономикалық және экологиялық реттеу механизмін әзірлеу және іске асыру үшін кешенді көзқарас негізгі ережелерін алға қоюға мүмкіндік берді, тұрақты экологиялық және экономикалық даму контурын анықтау облысының факторы ретінде өңірдің әлеуметтік-экономикалық даму су ресурстарын рөлін негізделді;

- трансшекаралық үдерістердің, халықаралық тәжірибе мен қатысушы мемлекеттер ұзақ мерзімді ынтымақтастықты ынталандыру, Қазақстан Республикасының негізді жорамалдар мен бағыттары басым ағымдағы жағдайды зерделеу негізінде;

- олар тек ішкі ресурстарын пайдалануға сүйене отырып, егер төмен бағамен ішкі сұранысты қанағаттандыру үшін, Орталық Азия елдері мүмкіндік беретін электр ішкі өңірлік сауда өсуі айтарлықтай пайдасын бере алатындығы дәлелденген;

- нарықтық жағдайларда, трансшекаралық су менеджменті мемлекеттік реттеу экологиялық-экономикалық механизмді әзірленген.

Диссертациялық зерттеудің нәтижесінде алынған қорытындылар мен ұсынымдар, сондай-ақ республикалық мемлекеттік кәсіпорны ұсынған және қолданылған «Қазақстанның су шаруашылығы».

Resume

Master's thesis consists of 98 pages, contains 16 tables and 11 figures.

Problems of water allocation in the Central Asian region is still far from complete their permission. Kazakhstan is one of the least water supply Central Asian states. In the future, is expected reduction of transboundary river flow to the republic, since it will be associated with the growing economic activities in the border states.

Since almost half of the renewable water resources of the Republic of Kazakhstan are formed outside its territory, the resolution of issues of joint use and protection of transboundary water resources for the country is of paramount importance. To solve the problems associated with the use of water resources of Syrdarya river basin is needed an integrated approach, i.e. integrated water resources management with the involvement of all stakeholders. The system of management of transboundary watercourses should be raised to a new level, the purpose of which is the rational use of water resources of the Syrdarya river basin. Integrated water resources management will optimize all modes of operation of waterworks in accordance with national and regional interests.