Динамика ландшафта: түсінік және түрлері

Динамика ландшафта: түсінік және түрлері

Динамика ландшафта — бұл табиғи-аумақтық кешендерде (ТАҚ) функционалдық, кеңістіктік және құрылымдық өзгерістердің уақыт бойынша орын алуын сипаттайтын процесс. Бұл өзгерістер табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен туындайды.

Динамика ландшафтының негізгі түрлері

1. Хорологиялық динамика

Мәні: Ландшафт кешендерінің кеңістікте таралу шекараларының өзгеруі.

Мысалдар:

Табиғи зоналардың кеңеюі немесе тарылуы.

Мұздықтардың қозғалысы (артқа шегіну немесе алға жылжу).

Өзен аңғарларындағы жағалаулардың өзгеруі.

Балшық ағындары мен эрозия конустарының қалыптасуы.

2. Құрылымдық динамика

Мәні: Ландшафттың морфологиялық құрылымы мен оның компоненттері арасындағы байланыстардың өзгеруі.

Мысалдар:

Жаңа көлдің немесе тоғанның пайда болуы.

Көлдерде немесе су қоймаларында өсімдік жамылғысының пайда болып, фациялар мен урочищтердің құрылуы.

3. Уақытша динамика

Бұл динамика уақыт бойынша ландшафттың өзгерісін қамтиды. Оның үш негізгі формасы бар:

a) Функционалдық динамика:

Ландшафттағы энергия мен зат алмасу процестерін сипаттайды.

Мысал: белгілі бір күндегі температураның, ылғалдылықтың және желдің өзгеруі.

b) Периодтық динамика:

Уақыт бойынша қайталанатын өзгерістер.

Мысал: