Экономикалык дамудын yлттык yлгiсi экономикалык өсудiн тyрлерi мен факторлары цикл теориялары

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ

ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

«Экономика және Бизнес Жоғары Мектебі» факультеті

«Бизнес технологиялар» кафедрасы

        [pic 1]

СӨЖ

Тақырыбы: ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУДЫҢ ҰЛТТЫҚ ҮЛГІСІ

ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУДІҢ ТҮРЛЕРІ МЕН ФАКТОРЛАРЫ

ЦИКЛ ТЕОРИЯЛАРЫ

Оқытушы: Табеев Т.П.

                 Студент: Мамандығы:

Алматы, 2022 ж.

ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУДЫҢ ҰЛТТЫҚ ҮЛГІСІ

     Ұлттық экономикалық модель – елге тән ұлттық-спецификалық факторлармен бірге жүретін, осы факторлардың ел экономикасына әсерін көрсететін, оның тұрақты жұмыс істеуі мен дамуын қамтамасыз ететін, ұлттық аумақта өмір сүруді және кеңейтілген ұдайы өндірісті қамтамасыз ететін экономикалық қатынастар жүйесі және ел мен оның мүдделері алдында тұрған ұзақ мерзімді мақсаттарды жүзеге асыру.

     Экономика моделі ұлттық экономиканың негізгі мақсатын іске асыру тетігі болып табылады – бұл ұзақ мерзімді перспективада тұрақты экономикалық дамуды қамтамасыз ету есебінен азаматтардың әл-ауқатын арттыру.

     Экономикалық модельді таңдауға сақтықпен қарау керек екенін ескеру қажет, өйткені ұлттық экономиканың жағдайы оның таңдалған моделіне байланысты дамудан құлдырауға дейін өзгеруі мүмкін. Экономикалық модель бірқатар тарихи факторларға байланысты қалыптасады. Осы факторлардың ішінде мыналарды бөліп көрсетуге болады: мәдени және дәстүрлі құндылықтар, әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі, жаһандық жағдай және т.б.

     Ұлттық экономикалық модель тоқырауды емес, дамуды қамтамасыз ету үшін келесі факторлар ескерілуі тиіс:

1. барлық элементтері әрекеттесіп, өзара жүйе құруы керек;

2. халық шаруашылығының қызмет етуінің ұлттық ерекшеліктерін ескеру қажет;

3. оның негізгі элементтерінің тұрақтылығы кем дегенде орта мерзімді перспективада (3-5 жыл) сақталуы тиіс;

4. оны қалыптастыру кезінде елдің экономикалық әлеуетін, сондай-ақ қолда бар бәсекелестік артықшылықтарын ескеру қажет.

     Көрсетілген сипаттамаларды жалпылауға тырысатын болсақ, ұлттық экономиканың моделі ұзақ мерзімді перспективада елдің тұрақты экономикалық дамуын қамтамасыз ету мақсатында оның элементтерінің тұрақтылығы мен өзара тәуелділігін қамтамасыз етуге негізделген оның ерекшеліктерін ескере отырып, экономикалық жүйенің қызмет етуінің ерекше ұйымдастырылуы деп тұжырымдауға болады..

     Қазіргі заманға сәйкес экономиканың ұлттық моделінің негізгі міндеттерін бөліп көрсетейік. Бұл ретте міндеттер мемлекеттің ұзақ мерзімді мақсаттары мен елдің бар экономикалық әлеуеті негізінде қалыптасатынын ескерген жөн. Осыған байланысты әрбір мемлекет үшін экономиканың ұлттық моделінің міндеттері әртүрлі болуы мүмкін, бірақ біз оның тірегін құрайтын негізгілерін белгілейтін боламыз.

 Ұлттық экономика моделінің негізгі міндеттері:

• Экономикалық қауіпсіздік (елдегі әскери-саяси тұрақтылықты, сондай-ақ мемлекеттің тұтастығын қамтамасыз ету)
• Инновациялық даму (экономиканың технологиялық және білімді қажет ететін секторлары)
• Экономиканың құрылымдық диверсификациясы (өндіріс тиімділігін арттыру, экономикалық пайда алу, банкроттықтың алдын алу мақсатында өнім ассортиментін кеңейту және өткізу нарықтарын қайта бағдарлау, өндірістің жаңа түрлерін игеру.)
• Экономиканың басым секторларын дамыту (қоғамның ұлттық мүдделеріне негізделген мемлекеттің стратегиялық мақсаттары мен міндеттеріне қол жеткізу)

Әрбір міндеттің мазмұнын қысқаша ашып кетейік:

     Жаһандану мен интеграциялық үдерістердің күшеюі жағдайында экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету басты басымдық болып табылады. Елдің экономикалық қауіпсіздігі – бұл «мемлекеттің тиісті саяси, құқықтық және экономикалық институттарының ұлттық экономикалық дәстүрлер мен құндылықтар шеңберінде оның негізгі субъектілерінің мүдделерін қорғау мүмкіндігі».