Эмоционалдық интеллектіні дамыту бағдарламасы

Эмоционалдық интеллектіні дамыту бағдарламасы

Қуаныш эмоциясы адамның мүмкiншiлiктерi және негiзгi тұлғалық

қасиеттерiн жүзеге асыруда пайда болады. Қоршаған әлеммен және басқа

адамдармен, ӛзiмен қанағаттану сезiмiмен және ӛмiрге қанағаттану күйi.

Оптимизм және мүмкiншiлiгiн кеңейту күштiң кӛбею сезiмiнен байқалады.

Ұялу эмоциясы субъект ӛзiне, кӛзқарасына, ойына, тұлғалық

қасиетерiне, қатынастарына, сыртқы ерекшелiгiне сәйкес емес әрекеттерiн

жасаған кезде туады. Бұл күйзелiсте субъект ӛзiн басқалармен

салыстырғанда жаман, қолынан ештеңе келмейтiн, әлсiз, кiшкентай,

ешнәрсеге жарамайтын, ақымақ, тартымсыз, жол болмағандай сезiнедi. Оған

басқалар оның кемшiлiктерiн кӛрiп, жек кӛретiндей кӛрiнедi. Сондықтан ол

басқа адамдардан ӛзiн алшақ ұстап, жат жүруге даяр болады. Ұялудың жеңiл

формасы қызару. Ұялу интеллект жұмысын тоқтатады, адамның әрекетi мен

қылықарына қатты әсер етедi, сананы жаулап алады. Тұлғаны қорғаныш

механизмдерi белсендiредi. Ӛмiрдегi түрлi жағдайлар ұялу мен одан

адамгершiлiк деңгейде құтылу – тұлғалық борыш.

Ұялуға қарама-қарсы эмоциялық күй – мақтаныш эмоциясы. Ол моральдықэстетикалық талаптардың жоғары деңгейiнде туындайды. Ол ӛзiнiң

мағыналығын, артықшылығын, құндылығын басқа адамдардан жақсы

лебiздер естiген кезде сезiнедi. ӛялу мен мақтаныш эмоциясы негiзiнде

адамда ӛзiне қатысты тұрақты дамуы жүредi.

Айну эмоциясы субъектiнiң моральдық-эстетикалық талабына сәйкес емес

жағдайларда, объектiлерге, құбылыстарға немесе адамдарға туындайды. Бұл

адамның қылықтары, ойлары, тiлектерi, нақты заттары, iс-әрекет кемiстiгi

және т.б. Айну эмоциясы сәйкес объектiнi ӛзгертудi, жақсартуды,

жетiлдiрудi, жою немесе алшақ жүрудi тудырады.

Жек кӛру эмоциясы айнуға мағынасы ұқсас келедi, бiрақ ӛзiнiң қосымша

ерекшелiгi бар. Ол сәйкес объектiнi ӛзгертудi, жақсартуды, жетiлдiрудi, жою

немесе алшақ жүрудi тудырады. Сонымен қатар ол жек кӛрген адамнан

немесе топтан ӛзiн алшақ ұстап, ӛзiнiң артықшылығын, ар-намысын сезiнедi.

Ӛзiн кiнәлау эмоциясында адам ӛзiнiң кiнәсiн мойындайды, ӛзiнiң оған

қатысын немесе шығынға жауапкершiлiгiн, басқа адамдардың жайсыздығын,

жолының болмауына ӛзiн кiнәлi сезiнедi. Бұл кезде ол ӛзiн-ӛзi кiнәлайды

және ӛкiнедi (үлгерген жоқпын, iстей алмадым, ескерте алмадым, кең

пейiлдiк кӛрсете алмадым және т.б.), кӛбiнесе ӛзiнiң кiнәсiн ақтауға

тырысады (зардап шегiнуге кӛмектесу, кешiрiм ӛтiну, түсiндiруге тырысу).

Тұлғаның негiзгi кемелдену кӛрсеткiшi – ол ӛзiнiң қылығына жауап беру

және кiнә сезiмiн сезiну, кiнәсiн ақтауға тырысу.

Қорқыныш эмоциясы адамның тұлғалық немесе дене бiтiмiне ӛмiрiнде

қауiптiң тӛнуi кезiнде пайда болады. Қауiп тӛну деңгейiне байланысты

сенiмсiздiк жағдай, мазасыздану, жамандықты сезiну, қауiптiлiгiн

қамтамасыз ете алмау, қауiп, күштi қорқыныш бақылауға келмейтiн

аффектiге айналуы мүмкiн. Адам ӛзiнiң күштiлiгi немесе батылдығы осы