Гидромеханикалық үдерістер

Тәжірибе №9

Гидромеханикалық үдерістер 

(жуу, жібіту, тұндыру, сүзу, эмульгирлеу, көбік түзу)

       1. Тағам өнімдерін өндіру кезінде шикізатты  ұқсату

       2. Тамақ   өнеркәсібінде    әртекті    жүйелердің    пайда    болуы.

    Гидромеханикалық процестер әртүрлі агрегаттық жағдайларда (қатты, сұйық, газ тәрізді) болатын заттарды бір мезгілде қайта өңдеумен байланысты — біртекті емес жүйелер деп аталады. Бұл ретте, әдетте, осы заттар арасында химиялық өзара іс-қимыл болмайды.

    Гидромеханикалық процестерді шартты түрде келесі топтарға бөлуге болады:

* біртекті емес жүйелерді алу процестері;

* біртекті емес жүйелерді бөлу процестері;

* сұйықтар мен газдарды тасымалдау процестері

    Біртекті емес немесе гетерогенді жүйелер екі және одан да көп фазалардан тұратын жүйелер деп аталады. Өнеркәсіптік химия-технологиялық процестердің көпшілігі гетерогенді болып табылады.

    Гетерогенді процестердің механизмі күрделі, өйткені өзара байланысты физика-химиялық, құбылыстар мен химиялық реакциялардың немесе тек физика-химиялық құбылыстардың жиынтығы болып табылады. Гетерогенді процестің қозғаушы күшінің ұлғаюына әсер ететін заттардың концентрациясының жоғарылауымен, оңтайлы температураларда, қысымда және т.б. үдерістің өткізуімен, фазааралық беттің барынша дамуымен, процестің гидродинамикалық жағдайларына әсермен қол жеткізіледі.

    Газ тәрізді және сұйық фазалардың өзара әрекеттесуіне негізделген процестер химиялық және онымен аралас өнеркәсіп салаларында кеңінен қолданылады. Қатты және сұйық фазалар қатысатын процестер де көптеген өндірістердің негізі болып табылады.

    Кез келген біртекті емес бинарлы жүйе дисперсиялық (ішкі) фазадан және дисперсиялық ортадан немесе дисперсиялық фазаның бөлшектері бөлінген тұтас (сыртқы) фазадан тұрады.

    Фазалардың физикалық жай-күйі бойынша біртекті емес жүйелердің мынадай түрлері бар: суспензиялар, эмульсия, көбіктер, шаң, түтін және тұман.

    Гидромеханикалық процестер тобының құрылысы, олардын жалпы міндеттері.

    Суспензиялар-біртекті емес жүйелер, Сұйықтықтан және онда өлшенген қатты бөлшектердің жағдайы. Суспензияның қатты бөлшектерінің өлшемдеріне байланысты шартты түрде дөрекі (100 мкм астам), жұқа (0,5—100 мкм) және ұсақ (ОД—0,5 мкм) болып бөлінеді.

    Эмульсиялар-сұйықтықтан тұратын және онда бөлінген, Біріншімен араласпайтын басқа сұйықтықтың тамшыларынан тұратын жүйелер. Дисперсиялық фаза бөлшектерінің өлшемі кең ауқымда өзгеруі мүмкін. Ауырлық күшінің әсерімен эмульсия ыдырайды, бірақ аздаған тамшылар (0,4—0,5 мкм-ден кем) кезінде немесе тұрақтандырғыштарды қосқан кезде олар тұрақты болады және ыдырау ұзақ болмайды.

    Көбік-сұйықтықтан және онда бөлінген газ көпіршіктерінен тұратын жүйелер. Бұл газ сұйықтықты жүйелер өзінің қасиеттері бойынша эмульсияға жақын.

    Біртекті емес жүйелерді алу үшін сұйық ортада араластыру кеңінен қолданылады.

    Араластыру тәсілдері араластырылатын материалдардың агрегаттық жай-күйімен және араластыру мақсатымен анықталады.

    Сұйықтықпен (газ, сұйықтық немесе қатты сусымалы зат) қандай орта араласатынына қарамастан, араластырудың екі негізгі әдісі ажыратылады: механикалық (түрлі конструкциялы араластырғыштардың көмегімен) және пневматикалық (сығылған ауамен немесе инертті газбен). Сонымен қатар, бұрандалы саптамаларды, арнайы ендірмелерді, сондай-ақ шүмектер мен сорғылардың көмегімен орналастыратын құбырларда араластыру қолданылады.

   Тағам өнімдерін өндіру кезінде шикізатты  ұқсатуда  мынадай  физикалық

әдістер қолданылады:

      - ұсақтау;

      - гомогенизациялау;

      - сорттау;

      - престеу;

      - қатты зат пен сұйықты ажырату;

      - араластыру;

      - тұндыру;

      - сүзу (фильтрлеу).

      Қатты затты ұсақтау – оны сынуға немесе үзілуге  дейін  деформациялау,

мысалы, какао, қант, құрғақ (кептірілген) сүтті ұсақтау, немесе  бидайды  ұн

болғанша ұнтақтау (тарту), етті куттерлеу және т.б.

      Сұйық  тағам  өнімін  ұсақтау  –  оны   дисперсиялау   б.т.,   мысалы,