Ақпараттың жеткіліксіздігі жағдайында шешім қабылдау

Зертханалық жұмыс №5

Ақпараттың жеткіліксіздігі жағдайында шешім қабылдау

Жұмыстың мақсаты: Ақпараттың жетіспеушілігі жағдайында басқару шешімдерін қабылдау және негіздеу бойынша практикалық дағдыларды игеру және бекіту.

Тапсырманың қиындатылуы

Бақылау мысалы

4-зертханалық жұмыста қарастырылған тапсырманы қиындатыңыз.

Өнім түрі туралы шешім қабылдамас бұрын, компания басшылығы нарықтың жай-күйін қосымша зерттеуге тапсырыс бере ме, жоқ па, соны анықтауы керек, ал қызмет компанияға 15000 теңге тұрады. Басшылық қосымша зерттеу әлі де нақты ақпарат бере алмайтындығын түсінеді, бірақ бұл нарықтық жағдайдың күтілетін бағаларын нақтылауға көмектеседі, осылайша ықтималдық мәндерін өзгертеді.

Болжамға тапсырыс бере алатын компанияға қатысты, ол қолайлы немесе қолайсыз нәтиженің ықтималдық мәндерін нақтылай алатындығы белгілі. 5-кестеде компанияның шартты ықтималдық және нарықтың қолайсыздығы түріндегі мүмкіндіктері көрсетілген.

5-кесте

Мысалы, компания нарық қолайлы деп мәлімдегенде, 0,78 ықтималдығымен бұл болжам ақталады (қолайсыз жағдайлар 0,22 ықтималдығымен туындауы мүмкін), нарықтың қолайсыздығы туралы болжам 0,73 ықтималдығымен ақталады.

Нарықтың жай-күйін болжауға тапсырыс берген фирма бекітеді делік:

• жағдай 0,4 ықтималдығымен қолайлы болады;
• жағдай 0,6 ықтималдығымен қолайсыз болады.

Қосымша ақпарат негізінде жаңа шешім ағашын салуға болады (5-сурет), онда оқиғалардың дамуы ағаштың тамырынан бастап нәтижеге дейін, ал пайданы есептеу соңғы күйлерден бастап бастапқы күйге дейін жүзеге асырылады.

[pic 1]

5-сурет.

Нарықты қосымша зерттеу кезіндегі шешімдер ағашы үтілетін орташа ұтысты анықтаймыз:

4-шыңы үшінм ҚАБ4=0,78 300 000+0,22 (-150 000)=201 000 тг;

5-шыңы үшін ҚАБ5=0,78 250 000+0,22 (-70 000)=179 600 тг;

6-шыңы үшін ҚАБ6=0,78 100 000+0,22 (-10 000)=75 800 тг;

7-шыңы үшін ҚАБ7=0,27 300 000+0,73 (-150 000)=-28 500 тг;-

8-шыңы үшін ҚАБ8=0,27 250 000+0,73 (-70 000)=16 400 тг;

9-шыңы үшін ҚАБ9=0,27 100 000+0,73 (-10 000)=19 700 тг;

10-шыңы үшін ҚАБ10=0,4 300 000+0,6 (-150 000)=92 220 тг.

Қорытындылар

Нарық жағдайын қосымша зерттеу қажет, өйткені бұл шешімді айтарлықтай нақтылауға мүмкіндік береді;

егер компания нарықтағы қолайлы жағдайды болжайтын болса, онда сәндік косметиканы (күтілетін максималды пайда 201 000 тг), егер болжам қолайсыз болса – тұрмыстық химия (күтілетін максималды пайда 19 700 тг) өндірген жөн.

Жеке тапсырма

Шешім ағашы әдісін қолдана отырып, сіздің нұсқаңызға сәйкес мәселені шешіңіз.

1 нұсқа

Жас ресейлік кәсіпкер университеттің жанында түнгі дискотека салуды жоспарлап отыр. Рұқсат етілген жобалардың бірі бойынша кәсіпкер күндізгі уақытта ғимаратта студенттер үшін асхана дискотекасын аша алады. Тағы бір нұсқа клиенттерге күнделікті қызмет көрсетумен байланысты емес. Ұсынылған бизнес-жоспарлар асханамен байланысты жоспар 250 мың рубль табыс әкелуі мүмкін екенін көрсетеді. Асхана ашпай, кәсіпкер 175 мың рубль таба алады. Асханадан дискотека ашылған жағдайда шығындар 55 мың рубльді, ал асханасыз – 20 мың рубльді құрайды. Критерий ретінде орташа құн негізінде ең тиімді балама анықтаңыз.

Шешім қабылдамас бұрын, кәсіпкер нарықтың жай-күйін қосымша зерттеуге тапсырыс бере ме, жоқ па, соны анықтауы керек, ал қызмет 2000 рубльді құрайды. Болжамға тапсырыс бере алатын компанияға қатысты, ол қолайлы немесе қолайсыз нәтиженің ықтималдық мәндерін нақтылай алатындығы белгілі. Кестеде компанияның шартты ықтималдық және нарықтың қолайсыздығы түріндегі мүмкіндіктері көрсетілген:

Нарықтың жай-күйін болжауға тапсырыс берген фирма бекітеді делік: жағдай 0,48 ықтималдығымен қолайлы болады; жағдай 0,52 ықтималдығымен қолайсыз болады.

2 нұсқа

Оқу ақылы негізде жүзеге асырылатын лицейдің директоры лицей ғимаратын 250 орынға, 50 орынға кеңейту немесе құрылыс жұмыстарын мүлдем жүргізбеу туралы шешім қабылдайды. Егер ақылы лицей ұйымдастырылған шағын қаланың халқы өссе, онда үлкен қайта құру жылына 250 мың теңге пайда әкелуі мүмкін, оқу орындарының аздап кеңеюі 90 мың теңге пайда әкелуі мүмкін. Егер қала халқы көбеймесе, онда үлкен кеңейту лицейге 120 мың теңге, ал кішігірім – 45 мың теңге шығын әкеледі.

Мемлекеттік статистикалық қызмет халық санының өзгеруі туралы ақпарат берді: халық санының өсу ықтималдығы-0,7; халық санының өзгеріссіз қалу немесе азаю ықтималдығы-0,3. Ең жақсы шешімді анықтаңыз. Ең жақсы балама үшін ҚАБ мәні қандай?

3 нұсқа

Ірі автокөлік дүкенінде автомобильдерді сату алдындағы қызмет көрсету және кепілдік жөндеу шеберханасын ашу жоспарлануда. Егер нарық қолайлы болса, онда үлкен шеберхана 60 мың теңгеден, ал кішкентайы – 30 мың теңгеден пайда табады. Қолайсыз нарықта дүкен үлкен шеберхана ашылса, 65 мың теңгеден, ал кішкентай болса – 30 мың теңгеден айырылады. Қосымша ақпарат болмаса, директор қолайлы нарықтың ықтималдығын 0,6 бағалайды.

Зерттеудің оң нәтижесі 0,8 ықтималдығы бар қолайлы нарыққа кепілдік береді. Теріс нәтиже болған жағдайда нарық 0,3 ықтималдығымен қолайлы болуы мүмкін. Шешім ағашын құрыңыз және анықтаңыз:

Кеңес беру компаниясына нарық жағдайын көрсететін қосымша ақпаратқа тапсырыс беру керек пе?

Дүкенде қандай шеберхананы ашу керек: үлкен немесе кішкентай?

Ең жақсы шешімнің күтілетін ақшалай бағасы қандай?

4 нұсқа

Компьютерлік технологияны шығаратын компания жаңа өнімділігі жоғары дербес компьютердің нарығына талдау жасады. Егер компьютерлердің үлкен партиясы шығарылса, онда қолайлы нарықта пайда 250 мың теңгені құрайды, ал қолайсыз жағдайларда компания 185 мың теңге шығынға ұшырайды. Техниканың шағын партиясы сәтті сатылған жағдайда компанияға 50 мың теңге пайда және қолайсыз жағдайларда 10 мың теңге шығын әкеледі. Компания қолайлы және қолайсыз нәтижелердің мүмкіндігін бірдей бағалайды.

Сарапшы жүргізген нарықты зерттеу компанияға 15 мың теңге шығын әкелді. Сарапшы 0,6 ықтималдығымен нарық қолайлы болады деп санайды. Сонымен бірге, оң қорытындымен қолайлы жағдайлар тек 0,8 ықтималдығымен күтіледі. 0,15 ықтималдығы бар теріс қорытынды болған кезде нарық қолайлы болуы мүмкін. Компанияға дұрыс техникалық-экономикалық стратегияны таңдауға көмектесу үшін шешім ағашын қолданыңыз.

Келесі сұрақтарға жауап беріңіз:

Сарапшыға қосымша нарықты тексеруге тапсырыс беруі керек пе? Жақсы шешім үшін күтілетін ақша бағасы қандай?

5 нұсқа

Клиент "ВИЕРИ" консалтингтік фирмасына инвестициялау нұсқаларын қарастыруды сұрады. Кестедегі маркетингтік зерттеу нәтижесінде 3 нұсқа ұсынылды (А, В, С).

Инвестор ала алатын ұтыс мөлшері нарықтың қолайлы немесе қолайсыз жағдайына байланысты болады:

Жобаның қолайлы нәтижесінің ықтималдығы А=0,6; В=0,4 жобаның; С= 0,5 жобаның.

Шешім қабылдамас бұрын, инвестор нарықтың жай-күйін қосымша зерттеуге тапсырыс бере алады, ал ұсынылатын қызмет 5000 теңгені құрайды. Болжамға тапсырыс бере алатын компанияға қатысты, ол қолайлы немесе қолайсыз нәтиженің ықтималдық мәндерін нақтылай алатындығы белгілі. Кестеде компанияның шартты ықтималдық және нарықтың қолайсыздығы түріндегі мүмкіндіктері көрсетілген: