Ғимараттардың микроклиматы және энергия тиімділігі

2 Ғимараттардың микроклиматы және энергия тиімділігі

Адамдар көбінесе ғимараттарда болады, сондықтан ғимараттар энергияны үнемдейтін ғана емес, сонымен қатар ыңғайлы, қауіпсіз және сенімді болуы керек. Сондықтан ғимараттар мен үй-жайлардағы ыңғайлы микроклимат пен энергия тиімділігі өзара байланысты, өйткені энергия ресурстарының едәуір бөлігі жылыту немесе салқындату, ауа алмасуды сақтау арқылы ғимаратта қажетті температура деңгейін ұстап тұруға жұмсалады.

Ғимараттар мен имараттардың жобалық құжаттамасында желдету жүйесімен жабдықтау көзделуі тиіс. Желдету және ауаны баптау жүйелері үй-жайларға немесе өндірістік үй-жайлардың жұмыс аймағы үшін рұқсат етілген шекті концентрациядан аспайтын ауаны беруді қамтамасыз етуі тиіс.

Адамдар болатын үй-жайлары бар ғимараттар мен имараттардың жобалық құжаттамасында мынадай шаралар көзделуге тиіс:

1. үй-жайларға атмосфералық ауадан шаңның, ылғалдың, зиянды және жағымсыз иісті заттардың енуін шектеу; ауадан зиянды заттарды уақтылы алып тастау және адамның тыныс-тіршілігі үшін қолайлы пропорцияларда ауаның химиялық құрамын ұстап тұру үшін жеткілікті ауа алмасуды қамтамасыз ету;
2. адамдар тұрақты болатын үй-жайларға кәріз, жылыту, желдету, ауа баптау жүйелері мен құрылғыларының құбырларынан, ауа өткізгіштер мен технологиялық құбырлардан, сондай-ақ жапсарлас автомобиль тұрақтарынан шығатын газдардан зиянды және жағымсыз иісі бар заттардың кіруін болғызбау;
3. егер ғимарат немесе құрылысты салу және пайдалану жүзеге асырылатын аумақта инженерлік ізденістер процесінде топырақ газдарының (радон, метан) болуы анықталса, онда олардың үй-жайларға кіруін болдырмау жөнінде шаралар қабылдау қажет.

Жайлы өмір сүру жағдайлары туралы түсінік мыналарды қамтиды:

• адамдар үшін оңтайлы бөлменің жылу режимі (оңтайлы температура мен ылғалдылық);
• бөлмедегі ауаның оңтайлы құрамы (оттегінің қажетті мөлшерінің болуы, адам денсаулығына зиянды қоспалардың болмауы);
• акустикалық жайлылық және т. б.

Жабық үй-жайдың ауа ортасы осы үй-жайдағы және үй-жайда орналасқан жабдықпен немесе сақталатын мүлікпен және адамдар қоятын бірқатар талаптарды қанағаттандыруы тиіс. Талаптардың бірінші тобы әдетте санитарлық-гигиеналық, ал екіншісі технологиялық деп аталады. Ауа ортасының барлық факторлары адамдар мен жабдықтарға бірлесіп, жан-жақты әсер етсе де, жабық үй-жайдың ауасына қойылатын талаптарды келесі топтарға бөлуге болады:

а) ауаның газ құрамына қойылатын талаптар – ауаны құрайтын негізгі газдардың пайыздық құрамындағы әртүрлі ауытқуларды реттейді;

б) ауаның тазалығына қойылатын талаптар – ауадағы әртүрлі бөгде қоспалардың болуын шектейді; мұндай қоспалар қатты немесе сұйық бөлшектер (шаң, түтін, тұман), газдар, булар және тірі микроорганизмдер (бактериялар)болуы мүмкін;

в) ауаның метеорологиялық параметрлеріне қойылатын талаптар (температура, ылғалдылық, қозғалыс жылдамдығы).

Ыңғайлы ортаны қалыптастыратын факторлар:

• ауаның салыстырмалы ылғалдылығы;
• бөлмедегі ауа температурасы;
• қоршау конструкциялары бетінің температурасы;
• қоршау конструкцияларын жылу жинақтау;
• еден температурасы;
• ауа сапасы, әсіресе СО2 мөлшері;
• қозғалыс (ауа ағынының жылдамдығы);
• жарықтандыру, жарықтылық;
• шуылдан қорғау;
• адамның киімі;
• қызмет түрі.

Осылайша, «ғимараттардың микроклиматы» және «адамның ғимараттарда болуының ыңғайлы шарттары» ұғымдары бір-бірінен ерекшеленеді және бір-бірін толықтырады.

Ыңғайлы микроклимат үшін ғимарат құрылымдарының жылу жинақтау қабілеті үлкен рөл атқарады. Жазда құрылымдар күн ішінде жылу энергиясының бір бөлігін жинап, оны кешке және түнде бөлменің салқындатылған ауасына береді. Қыста жылыту кезінде бөлмені қоршап тұрған құрылымдар жылу жинайды және жылыту өшірілген кезде оны бөлменің ауасына бере алады.

Адам қыста қабырғалардың ішкі беттері 3 ° C-тан төмен болмаса, ал жазда бөлмедегі ауа температурасынан 3 ° C-тан жоғары болмаса, өзін жайлы сезінеді.