Жылу үдерістеріндегі энергияның сақталу және айналу заңы. Энергияның сақталу заңы

08.10.2020

Жылу үдерістеріндегі энергияның сақталу және айналу заңы

Энергияның сақталу заңы

Энергия бір түрден екінші түрге ауысуы мүмкін. Жоқ боп кетпейді, жоқтан пайда болмайды. Оқшауланған (сыртқы ортадан) денелер жүйесінде энергияның көлемі тұрақты болады. Бұны энергияның сақталу заңы деп айтады. Энергия және ауа кедергісі. Белгілі бір биіктіктен тасты лақтырған кезде, оның потенциалдық энергиясы кинетикалық энергияға айналады. Жерге қарай тасталынған дененің потенциалдық және кинетикалық энергиясының қосындысы ауа кедергісінің әсерінен ақырындап азаяды.

[pic 1]

Энергия және үйкеліс. Дене ешқандай күштің әсерінсіз қозғалса, оның қандай да бір бетпен үйкелісінің әсерінен потенциалдық және кинетикалық энергиясының қосындысы ақырындап азаяды. Қозғалысқа кез келген кедергі еш итерусіз қозғалған дененің жалпы потенциалдық және кинетикалық энергиясын азайтады.

[pic 2]

Энергия бір түрден екінші түрге түрлене (ауыса) алады.

Олар:

• Механикалық энергия: кинетикалық және потенциалдық энергия;
• Кинетикалық энергия;
• Потенциалдық энергия;
• Химиялық энергия;
• Электр энергиясы;
• Жылу энергиясы;
• Жарық энергиясы;
• Ядролық энергия.

Энергияның өзара айналуын көрсететін мысалдар

[pic 3]

Мысал ретінде энергия түрленуі үшін шарға берілген жылуды алуға болады.

[pic 4]

Оттық жылу бергенде шардың ішкі энергиясына айналады.

[pic 5]

Шардың ішкі энергиясының бір бөлігі сәулеленуге, яғни жарық энергиясына айналады.

Сондай-ақ электр энергиясы дененің (арбаның) механикалық энергиясына айналады.

[pic 6]

Денені жағу арқылы химиялық энергия алуға болады.

[pic 7]

Сүңгуір қайықта орналасқан ядролық реактор оны қозғалысқа келтіреді, демек, ядролық энергия механикалық энергияға айналуда.

[pic 8]

Жылулық тепе-теңдік принципі: жылусыйымдылықтары бірдей денелер жүйесінде жылу жоғалмайды – бір дененің жұтқан жылу мөлшері екінші дененің шығарған жылу мөлшеріне тең.