Әр түрлі жастағы балалардың энергия бөлу ерекшеліктері және ересектерден

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Медицина Университеті

[pic 1]

[pic 2]

Тақырыбы: Әр түрлі жастағы балалардың энергия бөлу ерекшеліктері және ересектерден

Дисциплина: Балалар аурулары пропедевтикасы

Мамандығы: Әскери-медицина

                                                                 Орындаған: Бектеміров Ә. Б.

                                                                 Тобы: 319 А

                                                                 Тексерген: Сейткалиева А.Б.

Ақтөбе 2019 ж

Жоспар

1. Энергия алмасу дегеніміз не?
2.  Энергия алмасу процестері
3.  Негізгі сатылары
4.  Оның ересектерден ерекшелігі

Зат жəне энергия алмасуы — тірі жүйелердегі заттар мен энергияның басқа түрге айналуы, олардың азаюы немесе көбеюіне бағышталған ереже. Ол жүйелі түрде жəне белгілі бір тəртіппен жүретін қүбылыс. Зат алмасу жəне энергия алмасу — бір-бірімен тығыз байланысқан жəне диалектикалық бірлік болып, есептеледі.

И. М. Сеченов, К. А. Тимирязев сияқты ғылымның физиологиялық негізін қалаушы-ғалымдар тірі организмнің қасиеті оның үнемі, организмдегі қүрай-тын заттармен жəне оны қоршаған ортадан өзі үнемі қабылдап отыратын, бойына сіңіріп жəне оны басқа түрге айналдырып, қайтадан, ыдырау қүбылысы арқылы бөліп шығаратын заттардың арасындағы алмасуында екендігін дəлел-деген. Павлов И. Н. зат алмасуды организмнің негізгі физиологиялық əрекеті деп атаған. А. И. Опарин жер бетінде даму, пайда болу барысындағы зат алмасу эволюциясының негізгі заңдылықтарын зерттеген. Зат алмасу арқасында организм өзінің тіршілік етуі үшін қуат (қуат алмасу) жəне клеткалардың қүры-лысы жəне жаңарып отыруы үшін (пластикалық қүбылыс) материалдар алады. Зат алмасу барысында екі процесс жүреді:

1. Ассимиляция, яғни тамақ арқылы организмге түсетін заттарды сіңіру жəне жинақтау (неғүрлым жəй заттардан күрделі химиялық қосылыстардың түзелуі).
2. Диссимиляция — организм қүрамына кіретін заттардың ажырап, ыдырауы.

Заттардың ажырауы нəтижесінде қуат бөлінеді, осы қүбылыстардың ара-сында тепе-теңдік сақталған жағдайда ғана организм жетіліп, дамып, өзінен-өзі жаңарып отырады.

Балалардың даму жəне өсу кезеңінде анаболикалық процесс катаболикалык процестен басым келеді. Бүл басымдылық, бір уақыт мөлшерінде салмағынын өзгеруін көрсететін, даму жылдамдығына сай келеді.

Зат алмасу процесі адам организміндегі жекелеген қүрылымдармен байланыс-ты. Митохондрияларда зат алмасу процестерінің негізгі бөлігі, арнайы тотығу жəне энергетикалық процесс (Кребс циклі жəне т.б.) жүреді. Рибосомада белок синтезделеді, ол қажетті энергияны митохондриялардан алады. Протоплаз-маның негізгі заты гиалоплазманың гликолиз жəне басқа ферменттік реакция-ларда маңызы үлкен.

Клетканың қүрылысының, оның функциясымен тығыз байланысты екенін атап өту керек. Клетканың қүрылысы түрақты болмайды. Олар өне-бойына жаңа-дан пайда болып жəне ыдырап отырады. Бүл қүбылыста зат алмасу процессіне байланысты. Мысалы, эритроциттер 80 - 120 күн, нейтрофилдер 1 - 3 күн, тром-боциттер 8-10 күн өмір сүреді. Қан плазмасының барлық бөлігінің жартысы 2 -4 күнде жаңарып отырады. Тіптен тіс эмалының өзі де үдайы жаңарып түрады.

Бүл қағидаларының педиатрияда маңызы арыта түседі. Баланың даму жəне өсу барысында өзінен өзі жаңарып қана қоймайды, сонымен қатар үдайы қүралып отырады. Өсу қарқыны мен қүрылысының жіктелу қатынасы балалық шақтын кезеңдеріне байланысты өзгеріп отырады. Емшектік кезеңде салмақ жинау проце-сі басым болса, 1 - 3 жаста тканьдердің жіктелуі бірінші орынға шығады. Содан кейін мектепке дейінгі кезеңде қайтадан салмақ жинау басым болып келеді. Ал, мектеп жасында жіктелу қайтадан бірінші орынға шығады, бірақ олар басқа ден-гейде болады. Адам организмінің бүндай толқын тəрізді дамуы түқым қуалайтын ақпараттармен анықталады, сондықтан əр адамның өзінің специфика-яық белоктары қүралады.