Еркін күрес

Еркін күрес, диам. 9 м арнайы кілемде өтеді. 19 ғ-дың аяғында Англияда пайда болған. 1904 жылдан олимпиялық ойындар бағдарламасына енген. Қазақстанда еркін күрес жарыстары 1955 жылдан өтіп келеді. 1956 ж. өткен КСРО халықтары спартакиадасында Қ.Байдосов, Ж.Ысқақов жүлдеге ие болды. Еркін күрес, кілем үстінде әдіс қолдану еркін жасалынатындықтан осылайша аталған. Бұл дүниежүзі халықтарының күрес турлерінің әдістерін түгел қолдануға байланысты айтылады. Еркін күресте белдескен балуандар ұпай санымен немесе қарсыласының жауырын кілемге тигізіп, таза жеңіске жетеді. Оның тарихы көне замандарға кетеді. Ертедегі Мысырда, Вавилонда, Қытайда және Жапонияда еркін күрес болган. Алғаш рет еркін күрес 1904 ж. Олимпиялық ойындардбағдарламасына енді. Мұнда кілемге небәрі 38 балуан шығып, жалпыкомандалық 1-орынға АҚШ-тың құрамасы ие болды. Еркін күрестен Еуропа чемпионаты 1928 ж., ал Әлем чемпионаты 1951 ж. бастап өтіп келеді. Еркін күрес салмақ дәрежелері жарыс басталар алдында оған қатынасушыларға жіберілген жарыстың тәртібінде көрсетіледі

Еркін күрес техникасы дегеніміз жеңіске жетуге бағытталған белгілі
Күрес техникасын аныктау үшін куресушілердің барлық негізгі қимылдарын
Ең карапайым қимылды орындағанның өзінде де адам денесінің
салмақ күші;

булшық еттін, тарту күші;

дененің инертті (қимылсыз тұрған кез-

дегі) қарсылығы.

Осы күштер әсер еткенде палуан де-несі әр түрлі
Күрескен кезде палуандар көбінесе тіреу алаңын көзбен бақылайды.
Палуан денесінің белгілі бір бағыттағы орнықтылығы орнықтылық
Осындай қимылдар жасау үшін ең қолайлы жағдайды куресте
Орнықтылық бурышын «қауіпті бағытта» арттағы аяқты палуан өзінің
Турған күйінде қозғалтудың алғашкы әті,әдетте ауырлық 
1.1 Еркін күрестің мазмұнын сипаттау .

Кеңес дэуірінде еркін күрестен арнайы жарыстар өткізіліп журді.
Кілем үстіндегі төреші палуандарды "қоян-колтық ұстастырғаннан" кейін күресті
Мүндай жарыстьщ нәтижесі бойынша атақ жэне разряд беріледі.

Спортшылардың, салмақ категориясын анықтау үшін өлшеу, жарыс басталатын
Жарысқа қатысушылар шешінініп өлшенеді, өлшну нэтижелері протоколға түсіріледі
Жеке жэне жекелей командалық жарыстарда спортшы өлшенген кезінде
Ал ескерту алған жэне жарыстан шығарылған (ережені бүзғанда
Еркін күрестің кеңес дәуірінде дейін дәстүрлі белдесу түрі
Біріншіден, палуандар кілем үстіне шыққанда "қоян-қолтық үстасып" белдеспейді,
Екіншіден бүрынғы еркін күрестен ережесінде болмаған ұпай санымен
Үшіншіден, тең аяқталатын белдесу турі де 1971 жылдан
Еркін күрестен үлкеы нэтижеге жеткендерге берілетін "Қазақстан спорт
II Еркін күрестегі техникалық тәсілдері.

Күрес жеке-жеке қарапайым қозғалыстан (ол қозғалыс кеңістік жәие
қлдардың козғалысы — ұстау, орап устау, қысу, итеру,
аяқтардың қозғалысы — қою, аттау, кейін қою, адымдап
дененің қозғалысы — еңкею, тік көтеру, иілу, бурылу,
Палуанның қимылдарының біразы бір мезгілде, біразы бірінен соң
Куресушінің негізгі жағдайы және қозғалыстары, олардың биомеханикалық талдауы
Күрескен кезде палуандар көбінесе тіреу алаңын көзбен бақылайды.
Палуан денесінің белгілі бір бағыттағы орнықтылығы орнықтылық
Осындай қимылдар жасау үшін ең қолайлы жағдайды куресте
Орнықтылық бурышын «қауіпті бағытта» арттағы аяқты палуан өзінің
Турған күйінде қозғалтудың алғашкы әті,әдетте ауырлық 
Күресуші дүрыс түрып, қозғалатын болса, қорғанғанда қатты қарсылық
Шабуылды бастарда, әдетте, спортшы оны тактикалық әрекеттермен дайындап
булшык еттеріне күш түсіреді және денесін алғашқы күйінде
денесін қарсыласының жулқыған не-месе итерген жағынаи қарсы жаққа
Оның осылайша белсенді қарсылык гсөрсетуіне салмағы да кемектеседі.
Шабуылдаушь. күрескен кезде қарсыласының тепе-теңдігінен айырылатын және оны
Қорғану мақсатында жасалатын қи-мылдар да көбінесе қарсыласты тепе-тен-діктен
2.1 КҮРЕСПЕН ШҰҒЫЛДАНУ АРҚЫЛЫ БАЛАЛАРДЫҢ ЕРІК-ЖІГЕР ҚАСИЕТІН ШЫҢДАУ

Күрес спортымен шүғылдану арқылы ерік-жігер қасиетін тэрбиелеу эр
«Жігерлілік - ол үлкен бақыт, үлкен мақтаныш, ол
Спорт - адамға сүлулық әкеледі делік. Бірақ біз
Спортпен шүғылдану барысында дене қабілеттері, табандылық, алғырлық қалыптасып,
Қыз баланың денсаулығын нығайту, дене қабілеттерін шыңцау, түлғалық
Көптеген спортшы қыздарымыздың жақсыға еліктеп, үқсағысы келетін спортшылары
Осындай спортшы аға-апалардың көтерілген шындарына біз де көтерілсек,
Қыз балалардың күрес спортына шеберлігінің артуы, жоғарғы нэтиже
Спортшы қыз баланың ерік касиеті - оның тэртібінен,
Күрес спортымен іпүғылдану барысында тек қимыл дағдылары, дене
Тағы да бір көңіл аударарлық жағдай, қандай да
Шүғьілданушьіларға спорттың барлық түрінің жақсы, пайдалы түстарынан хабардар
Ерік-жігер адамның ақыл-ойының тәжірибелік көрінісі. Жаттығу 
Қыз балаларды күрес спортына жаттықтыру қиындығы мен қызығы
Адамгершілік, ерік-жігер қасиеттерін дамыту, жаттығу кезеңінен арнайы өзгерістерді
Күрес спортымен шүғылдану процесінде қыз балалардың бойында адамгершілік
қыздардың көзқарасын) салыстыруды, қыз балаларға түсінікті етіп сендіре
Қыз балалардың жаттығу сабағындағы қимыл эрекеттері олардың өзін
Үйретудің бүкіл кезеңі күреспен шүғылданушы кыз балалардың бойында
жаттықтырушының сөзбен берген нүсқауы бойынша қайталап жасау-есте сақтау
Күрес спорты қыз баланың эстетикальқ қабылдау қабілетін, талғамын,
Сырт көрінісі - сымбатты, сүлу тұлғаның әсемділігі, еркіндік,
Осы қасиеттердің бэрі ең алдымен жаттыктырушының бойынан табылуы
Осы мақсат пен міндеттердің жауабын табу үшін ғылыми
спорттық күрес сабағында қыз балалардың жеке қасиеттерінің қалыптастыруға
2.2 ЖАТТЫҒУЛАРЫ

Жаттығулар адамды кемелдендіру үшін физикалық қабілетін арттыру, рухани
Жаттығудың эффектісінің биологиялық негізі жатығу барысында физикалық күшке
Физикалық жаттығу барысында ағзада морфологиялық жэне физиологиялық өзгерістер
Анализаторлар функциясы кемелденіп, күш көбейіп, әрі қозғалыс 
Бұл ретте жыныстық ерекшеліктің де зор ролі бар;
Қартайған шағында адамның күші азайып, дене қимылының деңгейі
Физикалық жаттығуларды арнаиы қолданатын адамдар: су асты жүзушілері,
2.3 Еркін күрес техникасы.

Еркін күрес техникасы дегеніміз жеңіске жетуге бағытталған белгілі
Күрес техникасын аныктау үшін куресушілердің барлық негізгі қимылдарын
Ең карапайым қимылды орындағанның өзінде де адам денесінің
салмақ күші;

булшық еттін, тарту күші;

дененің инертті (қимылсыз тұрған кез-

дегі) қарсылығы.

Осы күштер әсер еткенде палуан де-несі әр түрлі
III ЕРКІН КҮРЕС ТАРИХЫ

Еркін күрес спорт өнерімізді сөз еткенде, алдымен ауызға
Иә, сан ғасырлар бойына маңызы артпаса тұғырдан түспеген
Бұрын еркін күрес жарыстары ешқандай салмақ дәрежелеріне қарамай
1939 жылы Семей қаласында республика біріншілігі өтті. Палуандар
1940 жылдығына орай өткізілген біріншілік бес салмақ дәрежесі
1955 жылы еркін күрес бойынша тұңғыш ереже жарыққа
1959 жылы екінші спартакиадасы кезінде Москвада еркін күрестің
Қай елді алсақ та, онда өзіндік ерекшелігі бар
Еркін күрес болашағының өркенді бола түсуіне Қазақтың мемлекеттік
Еркін күрестен тұңғыш рет Қазақ спорт шеберлері атанғандар