Еркін түсу үдеуін анықтау

                      Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігі        

                        Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті

                                                                                Кафедра : Физика

ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС №10

                                   Тақрыбы : Еркін түсу үдеуін анықтау

                                                                        Орындаған : ___________

                                                                        Тобы : ___________

                                                                        Тексерген : _________

                                             Қарағанды 2017

Зертханалық жұмыс №10

Құрал жабдықтар: Электромагнит-ЭМ , арнайы құрылым, секундомер , болат шар.

Кестені толтырыңыздар.

Бақылау сұрақтары

1. Еркін түсу қандай қозғалысқа жатады? Еркін түсу үдеуі- ештене бөгет жасамайтын,вакуумдағы түсуді  айтады.Оның қозғалысы- теңүдемелі түзусызықты қозғалыс.
2. Үдеу деген не? Үдеу -нүктенің жылдамдығының мәні мен бағытының өзгеруін сипаттайтын векторлық шама. Жылдамдық өзгергенде үдеу пайда болады. a = (v-v0)/t
3. Жер бетінің әр нүктесінде еркін түсу үдеуі неге әртүрлі? Себебі, бүкіләлемдік тартылыс заңынан шығатын еркін түсу үдеуінің формуласы радиусқа тәуелді, яғни жердің әр нүктесінде радиус ұзындығы әртүрлі. Жер шарының әр түрлі нүктелерінде географиялық ені және бойына, теңіз деңгейіне байланысты g-дің сандық мәні бірдей болмайды. Жуық шамамен полюстерде 9,83 м/с2-ден экваторда 9,78 м/с2 дейін өзгереді.
4. Диаметрі бірдей екі шағын (картон, металл) дисклер ауада неге әртүрлі жылдамдықпен құлауйды? Себебі тартылыс күші дененің массасына тура пропорционал.Масса артса,жерге тартылыс күші де артады.Сондықтан массасы үлкен дене тезірек құлайды. Оны И. Ньютон тәжірибе жүзінде дәлелдеген.
5. Еркін түсу үдеуі дененің формасы мен массасына тәуелсіздігіне тәжірибе жүзінде қалай көз жеткізуге болады? Ньютон өз заңында шыны түтікке қауырсын,ағаш тығын,қорғасын бытыра салды.Ауасын сорып,вакуумдық орта жасады,сонда барлық денелер массасына қармастан бірдей түсті.
6. Ньтонның бүкіләлемдік тартылыс заңының формуласын жаз:

                           [pic 1]

Тартылыс күші массаларға тура пропорционал,радиустың квадртына кері пропорционал.

1. g= gорт g = (9.541)                                                               [pic 2][pic 3][pic 4]

Бұл қателіктің формуласы:орташа қателік пен қателік интервалының қосындысы.

1. Жер бетіндегі еркін түсу үдеуі қандай күшпен анықталады? Ауырлық күшімен анықталады. Еркін түсу жердің географиялық ендігіне(ф) және дененің теңіз деңгейінен биіктігіне тәуелді.Полюстегі еркін түсу үдеуі экватордағыдан үлкен болып табылады.
2. Дененің салмағы мен гравитациялық тартылыс күшінің айырмашылығы деген не?Салмақ-дененің жерге тартылуы салдырынан тіреуге немесе аспаға әсер ететін күш.  

Бүкіләлемдік тартылыс күші- кез келген массалары бар екі дене арасындағы әсерлесу күші, оның мөлшері массаға тәуелді және де мөлшері өте аз.

1. Салмақсыздық деген не? Салмақсыздық —             гравитациялық тартылыс өрісіндегі механикалық         жүйенің бөліктері бір-біріне қысым түсірмейтін және         бірін-бірі деформацияламайтын күй.