Өндірістік менеджменттің мәні мен құрылымы

Өндірістік менеджменттің мәні  мен құрылымы

1. Өндірісті басқару мәні.

2. Өндірісті басқарудағы менеджменттің мақсаты.

3. Қазіргі жағдайдағы өндірісті басқару ерекшеліктері.

4. АҚШ фирмаларындағы өндірісті басқарудың даму ерекшеліктері;

5. Жапон фирмаларындағы өндірісті басқарудың даму ерекшеліктері;

1. Өндірісті басқару мәні

Айналадағы ортаны сипаттаған кезде көбінесе өлі табиғат, тірі табиғат және адам қоғамын бөліп қарастырады. Бұл басқару үрдісінің классификациясының үлкейуін береді:

• өлі табиғатты басқару үрдісі (техникалық жүйеде);
• тірі ағзаларды басқару үрдісі (биологиялық жүйеде);
• қоғамдағы басқару үрдісі (әлеуметтік жүйеде);

Өндірістік-техникалық, механикалық, машина жүйесін басқару үрдісін, яғни техникалық басқару жүйесін, заттарды басқару жүйесі деп атайды. Бұл басқару облысы техникалық ғылымның басымдылығын зерттейді.

Тірі табиғаттың ағымдарын басқару үрдісін және ағзалардың өмір қызметіне байланысты үрдістер биологиялық жүйені басқаруға жатады. Бұл басқару облысы табиғи ғылымды зерттеу пәні болып табылады. Басқару адамдардың қызметіне әсерлі сияқты, топтарға біріккендерді, ұжымдарды, адамдарды басқару деп атайды. Бұл ең қиын облыс. Ол әлеуметтік ғылымды зерттеудегі басымды пән болып табылады. Адамдар өндірудің қоғамдағы басты күші сияқты өндіру, бөлу материалдық байлықты айырбас және қолдану кезіндегі табиғи заңды және қоғамдық үрдістерді таниды және қолданады. Зерттеу обьектісі болып  әлеуметтік – экономикалық жүйесі,  ал пәні – қоғамдық өндірісті басқару жүйесі болып табылады. Қоғамды өндірісті басқару халық шаруашылығы, салаларды, аймақтарды , кәсіп–орындарды, фирманы және әрбір деңгейін, әрбір жүйесін, ішкі басқару, басқару үрдісіне  қосылады.

Бізге белгілі кәсіпорын, фирма экономиканың біріншілікті ұясы ретінде негізгі түйінді қалыптастырады. Егер экономиканы шығырлар мен кірпіштерден құралған ғимарат ретінде қарастырсақ, онда кәсіпорын сөздің кең түсінігі ретінде шығыр болып табылады.

Көбінесе, кәсіпорын жайлы айтқанда, өндірісті немесе өнеркәсіпті айтуы мүмкін. Мұндай көзқарасты ескірген деп санау керек. Кәсіпорын – бұл өнімді, тауарды, қызметті, ақпарат, білім, экономикалық  қызметті шығаратын ұйым. Сондықтан кәсіпорын деп заводты, фабриканы, құрылыс комбинатын, автопаркті жөндеу шеберханасын, колхозды, совхозды, фермерлік шаруашылықты, дүкенді, тігін орнын, жобалау және зерттеу институтын, банктерді, биржаларды, демалу үйлерін айтуға болады.

2.  Өндірісті басқарудағы менеджменттің мақсаты

Менеджменттің өндірісті басқарудың негізгі мақсаты өндірістің бөлімшелердің рационалды қызметіне жету нәтижесінде «үстінгі» жетекшілердің бейімді ақпараттық жүйенің жасау жолдарымен, оптимизациялық қиын жиынтық моделімен сандық әдісі арқылы  әрбір жоспарлы емес қателерді қандай да - өндірістік шығару циклі этабында тез арада тауып, жою нұсқалары ұсына алатын әдістерді табу.

Өндірісті басқарудың негізгі талабы болып, оның өндірістік – технологиялық циклының жаңа жағдайына бейімделу: өндірістің икемділігі және құрылымдығы; тез шешім қабылдау; өндірістің адаидық факторының үлкен рөлі; өнімнің сапасын арттыру; өндірістің шығындарын қысқарту; өндіріс аумағын оптималды қолдану; қызмет сферасын өсіру және өнімнің шығарылуын техникалық жағынан қызмет көрсету.

Мақсаттар шегінде фирмаға өндеулер, әрбір өндіретін бөләмдер немесе кәсіпорындарға нақты тапсырмалар қойылады. Бұл тапсырмаларды келесідей анықтауға болады:

• өндіріске жаңа, қазіргі кезең бұйымдарын тұрақты енгізу;
• өндірілген өнімнің барлық шығын түрлерін жүйелі түрде қысқарту;
• шығарылатын өнімнің бағасын түсіру арқылы сапалы және тұтүнушылық сипатын артыру;
• өндіріп- шығару циклының барлық түйіндеріндегі шегерімдерді жаңа өндіріс бұйымдарын тұрақты енгізу арқылы төмендету, шығарылатын өнімнің номенклатурасын кеңейту және оның ассортиментін өзгерту.

3. Қазіргі кезең жағдайындағы өндірісті басқару спецификасы

Өндірісті басқару спецификасы нарықтық жағдайлардан шығумен анықталады, ол ақырғы жылдары келесі факторлармен сипатталы:

• Тауардың өмірлік циклын қысқарту, шығарылатын бұйымдардың көлемін төмендету арқылы коменклатурасын кеңейту (өнімнің стандартталған үлкен партиясын шығару емес);
• Технологияның түбегейлі қиындатылған үрдісі (ертеде бар конвейерлік сызықпен қатар), талап етілген жұмыскерлер мен мамандардың дайындау деңгейін өсіруге сәйкес;
• Талап етілген қызмет көрсету сапасын және қолдану тапсырысының мерзімін өсіру, ол өз тарапынан өндіріс жүйесінің дәстүрлі қолдануын және шешім қабылдау механизмінде қиындатуды алып келеді.

Нарықта қалыптасқан жаңа жағдайлар қарапайым және икемді басқару жүйесін келесі ерекшеліктерді сипаттайды:

• Кішкене бөлікшелерді аз санмен, бірақ квалификация деңгейі жоғары жұмыскерлер;
• Басқару деңгейінің аз санымен;
• Мамандар тобының негізінде, ұйымдық құрылым құру;
• Тұтынушылардың сұранымына бағдарланған, өндіріс бағдарламасы мен графигін құру;
• Фирманың қоймаларында минималды көлемде қорлардың бар болуы;
• Ішкі және сыртқы ортада болып жатқан өзгерістерге тез қалыптасу;
• Жабдықтардың қайта құрылуының икемділігі;
• Төмен шығын және еңбек өнімділігінің жоғарлығы;
• Шығарылатын өнімнің сапасының жоғарлығы және басқа да тұтынушылармен байланыс бағыты.

Өндірісті басқарудағы әсерлі ұйымдастыру құрамының принциптерін жасауды келесідей сәйкестіруге болады: