Гендік инеженерия. Клондау

                «АСТАНА МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» АҚ

   Молекулалық биология және медициналық генетика                                                                                                                                                                                                                    

                                      кафедрасы

       СӨЖ

Тақырыбы:  Гендік инеженерия. Клондау.

      Орындаған:  Мейрамбекқызы М.

       Топ:102 ЖМ.

       Тексерген:Тулепбергенова С.А

                                             Астана-2018

Жоспар:

І.Кіріспе.

1.Гендік инженерия жайлы жалпы түсінік.

ІІ.Негізгі бөлім:

1.Гендік инженерия тарихы,әдістері.

2.Генді инженерия ферменттері.

3.Клондау түсінігі мен тарихы.

4.Гендерді клондау.

5.Клондаудың адамға қолдану бағыттары.

ІІІ.Қорытынды.

ІV.Пайдаланылған әдебиетер.

Кіріспе

        Гендік инженерия-биотехнологияның маңызды бөлігі болып табылады.Оның түпкі мақсаты-жаңа,тіпті табиғатта кездеспейтін генетикалық қасиетті организмдерді зертханалық тәсілер көмегімен жасау.Гендік инженерия негізіне нуклеин қышқылдарының фрагменттерімен  жұмыс жүргізуге мүмкіндік беретін молекулярлық биология мен генетиканың жетістіктері жатады. Организмнің тұқым қуалау қасиетінің өзгерісі гендік инженерия көмегімен жаңа генетикалық материалды рецепиенттік организмге енгізу, оның функциялануына жағдайлар жасау және тұрақты тұқымқуалауға келіп тіреледі.

        70 жылдардың басында пайда болып,гендік инженерия үлкен табыстарға жетті.Кез-келген белокты үлкен көлемде өндіру үшін бактериялар,ашытқы клеткалар,өсімдіктре,сүтқоректілер биофабрикаға айналдырылуда.        

        Ең алғашқы өндірістік бактерияға зертханалық жағдайға әбден бейімделген және биохимиялық,гентикалық,функционалдық  жағынан өте жақсы зертттелген ішек таяқшасы  (E. Сoli) жатады.Осы күні ішек таяқшасы көмегімен инсулин,самототропин секілді гормондарды өндіру жолға қойылған.Бұрыннан инсулинді шошқанығ,сиырдың ұйқы безінің клеткаларынан алатын.Мұндайда 1000 кг ұйқы беі жұмсалатын.Ал сиырдың ұйқы безінің салмағ 200-250 грамм сондықтан, инсулин қымбатқа түсіп,көптеген аурулардың(диабетиктер) онық қолға түсіруі қиындық тудыратын.1978 жылы "Генентек" компаниясында ішек таяқшасының арнайы құрастырылған штамы көмегімен алғашқы генинженерлік инсулин алып, оны 1982 жылы ҒАД рұқсатымен ауруларға сата бастады.Инсулиннің 21 және 30 аминқышқылдарынан тұратын А және В дисульфидтік байланыспен қосылған соң, гормон активті түрге енеді.Бұл инсулиннің жануар инсулинінен артықшылығы  бактериалдық белоктардан,эндотоксиндардан және тағы басқа қоспалардан таза, сондықтан жағымсыз реакциялар бермейді, ал биологиялық активтілігі жақсы.Кейіннен (E. Сoli) клеткаларында проинсулин синтезі іскеиасты, ол үшін кері транскриптаза көмегімен м-РНҚ-де оның көшірмесі кДНҚ синтездеді. Проинсулинді тазалағаннан кейін оны табиғи инсулинге айналдырады.Бұл ідістің артықшылығы гормонды экстракциялар мен бөліп алу кезеңдері қысқарады. 1000 литр дақылдық сұйықтықтан 200 граммға дейін гормонды бөліп алуға болады.Бұл шошқа немесе сиырдың 1600 кг ұйқы безінен влынатын инсулин мөлшеріне тең.

        Самототропинді де ішек таяқшасы көмегімен өндіру басталды.Бұл гипофизден қанға бөлінетін өсу гормоны.Адамда бұл гормон жетіспесе гипофизарлық қортықтыққа (карликтік) әкеліп соғады.Дене салмағы бойынша 1 кг-ға есептегенде аптасына үш рет 10 мг-нан самототропин кіргізгенде, бойы өспей қалған бала бір жылда 6 см қосады.Бұрындар Швеция,одан кейін АҚШ-та гормонды өлген адамның гипофизінен бөліп алатын.Бір өлктен 4-6 мг самототропин алынады.Сондықтан науқастарды емдеуге гормон жетімсіз мөлшерде болатын.Оның үстіне гормонның тазалығы күмән туғызатын және онда баяу дамитын вирустар болуы мүмкін.