Прокариоттардағы транскрипция деңгейінде гендер экспрессиясын реттеу

Жоспары

Кіріспе

1. Транскрипция.

1.1 ДНК-тәуелді РНК-полимераза

2. Прокариоттардағы транскрипция деңгейінде гендер экспрессиясын реттеу

3. Эукариоттар Транскрипциясы

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Кіріспе

Ақуыздарды немесе нуклеин қышқылдарын кодтайтын гендер экспрессиясының соңғы нәтижесі ағзаның белгілі бір фенотипін қалыптастырумен ілесе жүретін функционалдық тұрғыдан толыққанды макромолекулалардың түзілуі болуы тиіс. Молекулалық биологияның негізгі постулатына сәйкес генетикалық ақпарат оны жүзеге асыру процесінде нуклеин қышқылдарынан ақуыздарға бір бағытта беріледі. Бұл ретте келесі жалпыланған схема іске асырылады: ДНК РНК препараты → ақуыз бірқатар арнайы жағдайларда кері транскрипция механизмін пайдалана отырып, генетикалық ақпаратты РНК-дан ДНК-ға беру мүмкін екенін атап көрсетеді. Осы уақытқа дейін ақуыздардан нуклеин қышқылдарына генетикалық ақпарат беру табылған жоқ. Гендер экспрессиясының бірінші кезеңінде гендерде алынған генетикалық ақпараттың матрицалық (ақпараттық) РНК – ға (мРНК-messenger RNA, mRNA) қайта жазылуы орын алады, олар осы ақпаратты іске асыру кезінде аралық сақтау орны болып табылады. Кейбір жағдайларда РНҚ-ның өзі гендер экспрессиясының соңғы нәтижесі болып табылады және ферментативті түрлендірулерден кейін олар жасушалық процестерде тікелей қолданылады. Бұл, ең алдымен, рибосомдық және көлік РНК (РНК және тРНК) қатысты, олар жасушаның жиынтық РНК негізгі бөлігін құрайды. Мұндай РНК-ға ферменттердің құрамына кіретін мРНК эукариот, РНК-ның ізашарлар процессингіне қатысатын кіші ядролық РНК (мяРНК) және табиғи мағынаға қарсы РНК жатады.

РНҚ синтезі транскрипция деп аталатын биохимиялық реакциялардың күрделі жүйелілігінің нәтижесінде орын алады. "МРНК" русифицирленген терминінің пайда болуы трансляция деп аталатын генетикалық ақпаратты іске асырудың екінші кезеңінде мРНК нуклеотидтерінің бірізділігі генетикалық кодқа сәйкес синтезделген ақуыздардың аминқышқыл қалдықтарының бірізділігін анықтайды, яғни нуклеотидтердің тізбектеріне сәйкес аминқышқыл қалдықтарының бір-бірімен биосинтез кезінде ақуыздардың полипептидтік тізбектерінде біріктіріледі. Осылайша, гендердің экспрессиясын екі жаһандық молекулалық-генетикалық механизм анықтайды: гендердің транскрипциясы және синтезделген мРНК рибосомалардың трансляциясы, ол гендермен кодталатын полипептидті тізбектердің пайда болуымен аяқталады. Алайда гендердің экспрессиясы олардың транскрипциясымен және трансляциясымен шектелмейді. Гендер экспрессиясының маңызды сәттері-мРНК мен белоктардың посттранскрипуляциялық және посттрансляциялық модификациялары болып табылады, олар олардың предшественниктерінің процессингін қамтиды (артық тізбектерді алып тастау және РНК мен белоктардың тізбектерінің басқа да коваленттік модификациялары). Рибосомдармен тиімді трансляциялауға мРНК-ны дайындауды қамтамасыз етеді және цитоплазмада оның болу ұзақтығын анықтайды. Ақуыздарды таратудан кейінгі модификациялары олардың толыққанды жұмыс істеуі үшін қажет.

1. Транскрипция

Гендердің транскрипциясы барысында РНК молекулаларының биосинтезі, матрицалық ДНК тізбектерінің комплементардық бірі, төрт рибонуклеозидтрифосфаттардың полимеризациясы (ATP, GTP, CTP және UTP), 3'-5'-фосфодиэфир байланыстарының түзілуі және бейорганикалық пирофосфаттың босатылуы жүреді. Транскрипцияны жүзеге асыратын негізгі ферменттер ДНК-тәуелді РНК-полимераза болып табылады, олар жоғары спецификалық ақуыз – ақуыз және ақуыз–нуклеиндік өзара әрекеттесуді